Во меѓувреме почнав да пишувам поезија. И престанав да одам на Струшките вечери. И не само заради тоа, мислев дека е најсоодветно за овој фестивал да пишуваат Стружани, кои редовно и 'од внатре' го следат. Ненад и Тина направија избор од досегашните добитници на Златниот венец и на наградата Браќа Миладиновци, и го вградија во нивната интимна приказна. Восхит од уметноста испресечена со гнев од реалноста. Парк на гнасотијата наместо парк на поезијата. Град на мостови кој нема асален мост. Како Струшките вечери на поезијата да се одвиваат во некој замислен, виртуелен простор кој нема врска ни со географија, ни со историја. За нашите оптимистични гости-уредници поезијата секогаш, макар и тивко победува. За нас, таа постои во паралелен универзум во кој нема непријатели. А во реалниот го вади бричот од чизмата, и илјадници гулаби и' паѓаат под нозете.
Или барем е така во поезијата...
Илина Ј.
Поезијата секогаш победува
(или: на Струга поправен мост да имам)
Гости-уредници: Ненад Јолдески и Тина Тодороска Петреска
Синило над Струга. Зрел Август. Се качувам на втори кат во една зграда близу училиштето „Браќа Миладиновци". Приватната библиотека на новинарот Р. Тодоровски. Додека се готови кафето, погледот ми лута кон една големата зелена книга. Посегнувам по неа. Ален Гинзберг, 1986. Сребрен јубилеј на Струшките Вечери на Поезијата. Четврт век, заедно со водите на Дрим, низ градот тече поезијата. Мојата драга соговорничка, ќерката на домаќинот, ме гледа со книгата во рацете и само се насмевнува. Ја губам за миг... се чини како да лебди и во сиот тој занес ми довикува:
„Тоа е можеби првата книга на која се сеќавам. Првата што ја донесов дома. Јас дете од шест години се влечам по мојот татко... Тој ме држи за рака, а јас пак Ален во рака..."
Ја отворам книгата и изборот паѓа токму на Супермаркет во Калифорнија, песна која американскиот поет и професор Мајкл Шпорер, тогаш, пред дваесет и четири години ја читал во Македонската академија на науките и уметностите.
Супермаркет во Калифорнија – Ален Гинзберг (Златен венец, 1986)
Какви ли не мисли ми доаѓаат ноќва, Волт Витмен, оти одев по споредни улици под дрвореди со главоболка свесен за себе гледајќи во полната месечина.
Со мојот гладен замор, во купувачка на слики, влегов во супермаркет за овошје осветлен со неон, сонувајќи за твоите набројувања!
Какви ли праски и какви полусенки! Цели семејства што купуваат ноќе! Премини полни со мажи! Сопругите меѓу адвокатите, бебиња меѓу патлиџаните! - а ти, Гарсија Лорка, што правеше кај лубениците?
Те видов Волт Витмен, бездетен, осамен стар храноловец, како буричкаш меѓу масата во фрижидерите и зјапаш во младите продавачи.
Те учев како секого од нив го прашуваш: Кој ги заклал свинските кременадли? Колку чинат бананите? Дали си ти мој Ангел?
Лунѕав меѓу блештукавите рафтови со конзерви следејќи те, а во мислите ме прогонуваше детективот на продавницата.
Заедно проскитавме крај редовите во нашата осамена мечта пробувајќи артишоки, присвојувајќи секаков вид замрзнати деликатеси, воопшто не минувајќи крај касиерот.
Каде одиме, Волт Витмен? Вратите се затвораат по еден час.
Каде е насочена твојата брада вечерва?
(Ја допирам твојата книга и мечтаам за нашата одисеја во супермаркетот и се чувствувам апсурдно)
Ќе одиме ли цела ноќ по осамени улици? Дрвјавата редат сенка врз сенка, светилките згаснати по куќите, обајцата ќе бидеме осамени.
Ќе лунѕаме ли сонувајќи за исчезнатата Америка на љубовта крај сините автомобили пред влезовите, враќајќи се во нашата тивка куќичка?
Ах, драги оче, белобрад, осамен стар учителе на храброста, каква Америка си имал кога Харон престанал да го турка со стап скелето и кога ти си излегол на зачаденото крајбрежје и си стоел набљудувајќи како чамецот се губи во црните води на Лета?
***
Пристигна кафето. Во малата соба - топлото августовско претпладне кое ги топи мислите, а во нив пак студена московска зима.
„...Знаеш, неговата поезија е првата што пак јас воопшто сум ја слушнал. Мајка ми, тогаш бремена со мене, трет месец, присуствувала на СВП. Баш фино...добра вечера ми дала..." – со насмевка и враќам со своја „меморија".
„Да. И како беше она: поезијата секогаш победува... Иако се сеќавам на една вечер... Ние студентки од компаративна. Ноќ без интерпункции. Гане Тодоровски и Јован Стрезовски. По некој човек на другите маси. Опиени поети, опиена публика. Ноќта се лула како кајче во езеро. Наеднаш некој гаси светло. „Што се случува?" – прашува Гане. „Па не завршивме...", кога повторно се запали светло и се појави човек пингвин што им кажа: „Завршивте, јас сум шеф на салата, јас кажувам кога е крај" и повторно згасна.
Се смеам на шегата иако можеби треба да плачам. Денот минува. Одлучивме дека ќе биде најдобро да фатиме некоја сенка во паркот на поезијата оформен исто така во 1986. А во паркот конечно ладовина. Меѓутоа сликата за него денес и не е толку поетична. Вандали ги испокршија речиси сите спомен плочи на поетите, наместо насловот на паркот до неодамна стоеше испишано „парк на гнасотијата", а пак на споменикот на кој стои изгравирана поемата „Недоглед" - некој беше залепил изборен плакат. За среќа дрвјата на поетите се тука, тие се пожилави од мермерот и бојата, тие ги чуваат стружани во ладовина, иако имаше обид и нив да ги пресечат, како што направија со многу други надвор од паркот. Седнуваме на една блиска клупа, токму до каменот на Вознесенски (еден од зачуваните). 1984-та овај великан и подарил песна на Струга. Оди вака:
Струга – Андреј Вознесенски (Златен Венец, 1984)
И благодарам на Струга за ова мило венче.
А има, нели, и многу други венци на веков.
Им благодарам јас за пријателството вечно
На поетите што се против лажливец секој.
Ти благодарам ја и Тебе, Кирилицо,
Што сум твој и што ме прифаќаш мене,
Ти благодарам за својата лирска религија
На којашто сецело и припаѓам денес.
Во твоите кажувања, Кирилицо,
Верувам дека зборот е – Бог. Стои
Ко да е наша права мастилница
Над длабокото езеро црквата твоја.
А поетите му се пратеници на зборот, ене
Од еден и ист венец се листенца тие,
Ни моќната белосветска злост тој венец
Не ќе го расплете и не ќе го свие.
Човекот го нарекоа „Венец на творењето".
Туку сега, пак, во ова наше ужасно време
Би можел тој човек, ништејќи го живеењето,
На сите земја да и стане и гробовен венец...
„А каде одиме ние?" – ме прекинува Петреска. „ На Струга повеќе од било кога и требаат Струшките вечери, и треба поезијата! Доволно сите ги запоставуваат градот... го оставиле на негрижливи мршојадци... Реално, голем дел од луѓето му посветуваат 5 дена во годината, а некогаш и тоа сакаат да му го скратат. Па и во Струга ќе избориме „365 цркви", ако е до таму дојдена работата! А и тоа со промоцијата на спомен локалитети...зарем не е целта да се промовира поезијата? Каде е нашиот удел како Стружани, локалните власти како да го саботираат овој светски бренд, поетите како да доаѓаат на стара слава...доаѓаат и велат...„ова градче треба цела година да ја славослови поезијата". Имаме ли капацитети, останаа ли имиња во градот што ќе го заслужат и земат во свои раце фестивалот?
„Добро е што барем младите се застапени повеќе, од година во година. Ноќ без интерпункции. Прекрасен наслов. Ме радуваат тие полноќни сеанси. Музика, поезија, слика, вино... Таму е иднината – како во колевка. Треба внимателно да се ниша... Ех... нека им е вечна славата на тие македонски поети што далечната 1961 го иницираа постоењето на СВП, нека им е вечна славата и на сите оние кои ја даруваа Струга и Македонија со нивната поезија а и нека биде тоа еден вид аманет на сите наредни генерации."
Уживаме и двајцата во пладневниот разговор и наеднаш ни пролетува идеја. Одиме кон Меѓународната поетска библиотека и архивата на фестивалот не толку грижливо сместени во домот на Миладиновци.
Поминуваме покрај мостовите на градот. Видливите и оние невидливите. Мостови на градежни работници и мостовите на поетите. Првите руинирани, незгрижени, оставени да скапуваат над водите на црниот убавец и вторите за среќа се уште непобедливи.
Меѓународна поетска библиотека – најголемиот сведок. 49 години поезија. Потегнуваме врски за да се отклучат портите...(апсурдно но сепак годи чувството на елитистичкото пристапување кон објектот како поетска секта.) Внатре хаотично се расфрлани книги поезија. Доволно причина да престанеш со разговор...
MUSÉE DES BEAUX ARTS - Вистан Хју Одн (Златен венец,1971)
За страдањето беа секогаш без грешка,
Тие Стари Мајстори: колку добро ја разбираа
Неговата човештина; како се случува
Дур некој друг јаде ил отвора прозорец ил само тромо
отчекорува;
Како, кога остарените смерно и страстно чекаат
На раѓање чудотворно, мора секогаш да има
Деца кои не сакаат многу тоа да се случи, лизгајќи
Се на езерцето на работ од шумата:
He заборавија никогаш
Дека дур и страшното мачеништво мора да си има свој тек
Секако во некој агол, некое неуредно катче
Кајшто кучињата си го врват кучешкиот живот и кај
коњот на мачителот
Го чешка од дрво својот невин задник.
Во Бројгеловиот* Икар, на пример: како сешто се одвраќа
Сосем лежерно од катастрофата; орачот може
Да го чул плискотот во вода, напуштениот крик
Но за него тоа не е важен лропуст; сонцето светеше
По своему врз белите нозе што исчезнуваа во зелената
Вода; а окапиот деликатен кораб што морал да види
Нешто вчудоневидено, момче што паѓа од небо,
Требаше некаде да втаса и мирно отплови.
* Бројгел - се мисли на Бројгел Стариот, познатиот фламански сликар од XVI век.
Проклетство - Пабло Неруда (Златен Венец, 1972)
Се колнам: од твојата пресушена уста ќе се вивнат
зрната леб, истурено
ново класје. Проклети да бидат,
проклети, проклети да бидат оние што со секири и змија
дојдоа во твојата земска арена, проклети да бидат
оние што го дочекаа овој ден, за да му ги отворат на маврот и
разбојникот портите на дворецот:
Што постигнавте? Донесете, донесете свеќа
и гледајте ја влажната земја, гледајте ја црната коска
пламења што ја лижат, кошулата на
стреланата Шпанија.
Срцето на Свети Наум – Богомил Ѓузел (Браќа Миладиновци, 1972)
Велат дека напати, кога ќе збесни езерото,
Во црквето под мраморната плоча, се уште
се слуша тупотење.
Едно срце што ги врзува сите врутоци
што ги преде сите ветрови
едно срце што ги скиселува сите дождови
-чука на мојот праг
Во бистрата вода ги согледувам
Длабоките очи на кристалот
И плажата на утробата
Трската паѓа нацепена од Северниот ветер
Во зелениот оган на струите
Врз кои како навлажнет трат чади сонцето
Го бакнувам синџирот
И 'рѓата ми станува света пијачка
Срцето стана пловно
А барјаците прокрвавеа од ветерот.
Oсамен - Фазил Хисни Дагларџа (Златен Венец, 1974)
He оставај ниедна ѕвезда.
Под сонцето и мечтаењето, јас ќе умрам,
Поздравувајќи си ги облеките и спомените
Во тишината на небото.
Моите тивки и отпуштени раце
Ќe лежат настрана како што бара судбината.
Пеејќи старински песни,
На планините јас ќе подигнам огнови.
He оставај ниеден поглед за љубов или вечност.
Јас ќе одам низ гробишта рамнодушен и вкочанет.
Капејќи се во миризливи води,
Јас ќе се сончам во задоволства и во мракот.
Слики – Артур Лундквист (Златен Венец, 1977)
Дали тоа таму далеку е јато птици,
или е град со слегнати покриви?
Од зад снегот се приближува некоја жена
со чадор афионов, со стапки како вез
во белиот пејзаж.
Коњите што ја преживееја зимата
ги креваат муцките кон светната сливова гранка.
Тоа не е ли сепак снег?
Како тантелни прсти се извишиле новите
бамбусови шишарки. Така виткиот стап е предизвик
За црвениот глушец и тој се јази по него.
Мнозина ќе излезат
да ги разгледаат водопадите
што го дишат својот светло дим на сонцето.
Некои со книгите под пазува,
некои јавнати на коњи;
Сите слушаат, напрегнато слушаат.
Патем – Славко Јаневски (Браќа Миладиновци, 1979)
Жилите на кипарисите
нè бараат под иловица
а ние на камен запишани
се таиме безимени.
Ковачите во черупката
занаетот си го заборавиле
стоного чукаре
од земја никого не ќе извлече.
Гаснат зад свиокон клопотарците
увото врз недоречениот се потпира.
Трагата на Иднината - Ханс Магнус Енценсбергер (Златан Венец, 1980)
што преку мостови постојано ме влече,
како некој полжав, како некој пес
со врзани очи, од мене надвор
по трагата на иднината треперејќи
кон судбата, кон нашиот сопствен пепел, кон она
што уште не воскреснало од временските визби
и уште извршено не е на начин беден.
но лампите веке го викаат тоа, се дуе
во виолетовиот воздух зората, овој мирис.
да го поднесувам не сакам јас
она што го правиме бавно, бавно, бавно,
она што се натрупува како облак и постајно расте.
не. не,
од куќите да чади, од небото да се гони,
што извршено не е, да се стигне, да се сврти;
јас, полжав, громот што го плаши,
јас, со врзани очи, изнемоштен пес.
Дете заспано крај езеро - Блаже Конески (Златен Венец, 1981)
Ти спиеш малечко
а езерото се замислило –
езерото ја подготвува твојата судбина.
Ти спиеш а тоа
со неусетно потплиснување ти влегува в душа
како во заливче со бели камчиња
во кое секое камче се гледа.
Ти спиеш
но и најситното негово набирање
како нишка води од оние гласни таласи
што еднаш ќе родат, ќе заплачат и ќе те понесат.
Спиј детенце
езерото ја создава твојата душа
и мисли за твоите идни возбуди.
Корените на светот – Јанис Рицос (Златен Венец, 1985)
Малку изгорени трски под мишката на летото,
малку чубрица, матерка, папрат.
Ожеднавме многу.
Многу огладневме.
Многу пострадавме.
Не верувавме никогаш
дека луѓето се толку жестоки.
Не верувавме никогаш
дека е толку издржливо нашево срце.
Со парче смрт во нашите џебови – небричени.
Каде е класот да го ведне на небото коленото свое?
Се стемнува бавно.
Сенката не ја сокрива суровоста на каменот.
Матарката на мртвиот закопана во песокта.
Месечината закотвена на еден друг брег
ја тркала тишината со малото прсте-
кон кој брег? која тишина?
Ожеднавме многу
На работа деноноќна со каменот.
Под жедта наша
Се корените на светот.
Уште една пролет – Томас Шапкот (Златен Венец, 1989)
Сонце на столот крај прозорецот, зуење на муви
што удираат на тврдото стакло. Уште една пролет.
Силум тропам по стаклото, ќе видам ли
што има надвор – препознавам
светлина, облик и боја доволно верни да ги дофатам,
годишно време вистинско и присутно
Стаклото не се крши, не постои отвор.
Штом гневот стивнува, секој инсект умира.
Утре е лето.
Од скршеното стакло
поголема жештина, неуништлива светлина.
Мојот тесен кафез, ме затресува. Меѓутоа, кој ќе ги
заборави ветувањата? Напорот мора да вроди
некоја надокнада. Тогаш пак. Ај да пеам:
дур и брмчењето на мувите ја одредува пролетта.
Дел од говорот – Јосиф Бродски (Златен Венец, 1991)
* * *
... и при зборот „иднина" глувци рој истрчуваат
од рускиот јазик и од вкусното парче
на помнењето загризуваат,
како од издупчено сирење залче.
По сиве овие зими сеедно е што
или кој во аголот стои зад завесите во осој,
и во мозокот не одекнува наземното „до",
туку шушкањето нејзино. Животот, кој,
како подарен предмет, не се гледа во штрбел,
при секоја средба устата ја полни со гргот.
Од сиот човек ви останува дел
од говорот. Дел од говорот воопшто. Дел од говорот.
Пупка - Генадиј Ајги (Златен Венец, 1993)
На Р. А.
дозволи да бидам меѓу вас
како вжарена монета што случајно се нашла
меѓу шушкави банкноти
во свилен лизгав џеб:
би ѕвонела таа на сиот глас
меѓутоа нема со што да се судри за да ѕвони
кога гудаат контрабасите
и кога навираат сеќавањата
како што во детството ветрот
чадел под дождот во есенското утро -
дозволи да бидам
висечка закачалка
на која можеш
да закачуваш не само мантили
туку можеш да закачуваш уште нешто
многу потешко од мантил
и кога ќе престанам да верувам во себе
остави нека живее сеќавањето
тоа ќе ми ја врати настојчивоста
за да можам повторно на лицето да го почувствувам
притисокот на очните мускули
Мисла-Лисица – Тед Хјуз (Златен Венец, 1994)
Ja замислувам гората в лолноќниов час:
Има нешто друго живо
Вон осамата на часовникот
И празната страна по која прстиве лунѕаат.
He гледам ѕвезди зад прозорецот.
Има нешто поблизу
Но во подлабока темнина
Во самотијата што навлегува:
Студено, нежно како снегот темен
Лисичја муцка допира гранче, лист,
Две очи му служат на двигот, кој сега
И пак сега, еве сега, и сега
Остава јасни траги во снегот
Меѓу дрвјата, и претпазливо
Кршка крај ќутук и дупка, куца сенка
На тело што храброст збрало
По лединки наоколу да се краде, око,
Зеленило длабоко и широко,
Сјајно, втренчено,
Намера своја си следи
Сè дури со остра и топла лисичја реа
Во черупкава мрачна ми се вгнезди.
Окното е сè уште без ѕвезди; часовникот си чука,
Страницата е испишана.
Каде би се умирало? – Анте Поповски (Браќа Миладиновци, 1995)
Кога надоаѓаат знаците на крајот тој
Сè уште не ги чувствува ѕвездите
под своите стапала. Сè уште стои камењето
околу него, цврсто враснато
во овие сурови но писмени ридишта
од коски, вино и темјан. Си мислам:
кога не би било ова парче
проколната земја
јас знам каде би се живеело
-но не знам каде би се умирало...
Поезија - Макото Оока (Златен Венец, 1996)
Да верувам не сум склон
Дека е поезијата бесмислена
И бесполезна ко залуден сон
Ах, не! Величествени се
стиховите, знам
И корисен е тој нивни плам.
Но вчудовиден од нешто сум:
Кога за своите размислувам
Стихови – ниеден не ми паѓа на ум!
Секогаш се тоа чудесните
Корисните стихови од туѓа
Напишана рака, рака света
Пред илјада години
Пред многу лета.
И затоа светот на стиховите
Тоа духовно благо
Е неизмерно море,
Раскошна земја, вишно небе
За мене толку драго
Место за живеење:
А и за тебе.
Кралот на ветровите – Адонис (Златен Венец, 1997)
Моето знаме е крајната граница
без братства и без средби
Крајната граница е мојата песна
Еве како ја кревам војската на цвеќината
како прогласувам тревога помеѓу дрвјата
Ги развивам бојните редови на небото
и така, живеам, се раѓам сред моите зборови
Еве како ги повикувам на бунт пеперутките
под знамето на утрото
правејќи да бабрат плодовите
престојувајќи со дождовите во облаците и во нивните ѕвона
во мориња
Еве како ги пуштам ѕвездите да пловат
фрлајќи го сидрото
и прогласувајќи се
за крал на ветровите
Кога слушнав за Златниот венец - Лу Јуан (Златен венец, 1998)
Јас најмногу Ноќта ја љубам
оти во неа прекрасно сонам
таа тивка како ширно море,
а Сонот пуст остров
далеку зад пловните патеки
навистина не знам како,
секој денјас доаѓам таму,
Се исправам, и трчам, и скокам
и се вивнувам в небо, не налик
на денот, што човека главечкиго става;
Станувам слободен човек, воин,
па дури и витез, не налик
на оној првобитен, безначаен јас.
И ноќва пристигнав таму
чув далечен глас спомна
поет со име исто како моето
ненадејно бил закитен со Златен венец
кај и да појде сите
многу зачудени него го фалат...
Навистина не знамдали тој поет
сум јас или пак за мене незнаен друг.
Иако в сон сепак сфатив
дека в мигот тој, јас сонувам сон:
и навикнат сонот постојано стварност да ми биде
сега се стрелушам штом отворам очи
стварноста да не се претвори во сон.
Зашто како дете и јас сакав да сонам
како паун да летам,
со позлатено јаболко и
сребро коса свеќа в раце,
врз градот од бонбони да слетам...
И в сонот недосонет мајка ме буди:
"Ајде сине на работа да одиш".
Мајка ја нема веќе шеесет години
но нејзините зборови сè уште живеат.
Тогаш сфатив дека сега,
кога Златниот венец мојата главаја кити,
како и секогаш, јас пак
треба на работа да одам.
Глас – Иф Бонфоа (Златен Венец, 1999)
Jac го носев својот збор во вас како пламен,
Потешки темнини ce пламнатите ветрови.
И ништо не ме става во подлабока битка,
Ниедна зла ѕвезда и никаква заскитаност.
Така ли јас живеев, a зајакнат од еден пламен,
Што друго познавав освен неговото свивање
И ноќта која знам ќе ce врати кога ќе паднат
Стаклата без судбина во својот полет?
Јас сум сал еден збор осуден на отсутност,
Отсутноста ќе го урне моето повторување.
Да, набргу ќе исчезнеш ако бидеш само збор,
Тоа е задача фатална и залудно крунисување.
Камен – Јован Котески (Браќа Миладиновци, 1999)
Камен азил бара во себе.
Висам, вели, пакосен сон ми тежи
со гол, а до бол, несеан песок.
Насип в далеж клопот носам
јас, гледај, пламен јурев
кон матичен шум на пантеон!
И тони бела пламница ми дава
и лути, лути, мраз ко мартов сомот.
Веруј, не ракам по дол плод од блесок,
ај! и риса да повлечам, реков,
а пука гранат лапорец во домот
и се ежи циничен бигор . . . и влажи . . .
Немак мрамор Латин чинел
в липок сарај клај, а тој камен
мател рамче на слика
до пресвета Мона Лиза!
Мој камен има и под тап агол
на кривата кула, во Пиза . . .Ај,
Во кошара е втиснат каде што блее
јалова ѕвиска (уште!) не мркана,
камен в гробница (о, Нефретете!)
на Адам, пред Тутанкамон, камен -
е вѕидан до корен од јаболко, каде
се ткае хармонија збркана . . .
Од „Тефтер" – Едоардо Сангвинети (Златен венец, 2000)
ако се умира од љубов, мртви сме, ние:
Ние сме роман што тече во
продолженија,
еден народски - популарен роман, но умешно камуфлиран
во љубовен роман): (поправо,
ние сме порно - роман): (жежок роман): (поправо, една
двојка на дрти старци што вегетираат,
пресувани во пресилната преса на сребрената свадба):
чекор, за влакно, (одвај,
од црн роман): (ние сме, поскоро, црвен роман): и
побудалуваме, искрено кажано,
жестока жал, и жалење:
ги давам неопходните координати: се
враќам од Комо, денес е 26
септември, часот е 21,37, ја побарав сметката во ресторанот,
ќе го фатам возот
од 21,50, и те разбирам: тоа е сè:
зашто, ни јас, ни ти, не можеме веќе
да ја издржиме потаму, оваа амбивалентност, нерастворлива
во виното на нашето живеење:
на овој живот, поправо: (на животот): (разблажен,
разводнет): па ако ти кажам и напишам
дека сум само обичен современик, за да ме разбереш, да се
разбереме, има сѐ на сѐ,
и вкупно се, 25 насто од нашиот природен прираст, како
што сега стојат работите
па така, со најубави желби, ти додавам, потем, дека ние:
ако се живее од љубов, живе сме:
Метаморфоза – Славко Михалиќ (Златен Венец, 2002)
Би сакал да знам од каде ли
доаѓа оваа празнина, такашто
си се престорувам во некое проѕирно езеро, кому
можете дното да му го видите, ама без риби.
Ама без школки, ракови, без
подводни растенија кои барем
таат некое име, a jac сум денес
безимен. Дури по малку ме нема.
И така, зборувајќи за празнината, ја помрднувам
водата во езерото, таа
ја расфрла песокта и некои ситни честички легнати
по дното. Ми иде мачнина.
Врвам по улицата со наведната глава слично
на некое друго езеро, темно пред се, потем
и отровно; и не зборуваме за тие
одбивни суштества кои ползат по дното, такашто
сега самиот на себе си баздам.
Прелудиум - Томас Транстромер (Златен Венец, 2003)
Будењето е скок со падобран од сонот.
Ослободен од задушувачкиот вир, тоне патникот
кон зелената зона на утрото.
Нештата се разгоруваат. Ги чувствува - во трепет на чучулига
моќните коренски системи на дрвјата
подземните ламби што се клатат. Но над земјата
стои - во тропски тек - зеленилото, со
дигнати раце, слушајќи го
ритмот на некоја невидлива пумпа. A тоа
тоне кон летото, се спушта
кон неговиот заслепувачки кратер, надолу
низ шахта од зелено-влажни векови
што треперат под сончевата турбина. Така се запира
ова вертикално патување низ мигот и крилјата се шират
до одморот на орелот рибојадец над водата што тече.
Звукот на трубата од бронзено доба
ставен надвор од законот
виси над бездната.
Bo првите часови на денот свеста може да го опфати светот
како што рака на сонце граби загреан камен.
Патникот стои под дрвото. Дали,
по падот низ смртоносниот вир,
ќе се развие големо светло врз неговата глава?
Пепел Вилијам Мервин (Златен Венец, 2005)
Црквата в шума
беше изградена од дрво
Верниците ги врежаа имињата крај вратите
имиња исти ко нашите
војниците ја запалија
друга црква од дрво
на местото од првата направија
со подови од јаглен
и имиња со црно врежани крај вратата
имиња исти ко нашите
војниците ја запалија
сега пак имаме црква на местото од другите
од пепел е направена
без покрив и врата
и ништо на светот не може да потврди
дека е наша
Сенките нè одминуваат – Никола Маџиров (Браќа Миладиновци, 2007)
Еден ден ќе се сретнеме,
како бротче од хартија и
лубеница што се лади во реката.
Немирот на светот ќе
биде со нас. Со дланките
ќе го помрачиме сонцето и со фенер
ќе се доближуваме.
Еден ден ветрот нема
да го промени правецот.
Брезата ќе испрати лисја
во нашите чевли пред прагот.
Волците ќе тргнат по
нашата невиност.
Пеперутките ќе го остават
својот прав врз нашите образи.
Една старица секое утро
ќе раскажува за нас во чекалната.
И ова што го кажувам е
веќе кажано: го чекаме ветрот
како две знамиња на граничен премин.
Еден ден сите сенки
ќе нè одминат.
ПО ИСПИВАЊЕТО КА КОЊАКОТ - Љубомир Левчев (Златен венец, 2010)
Сега сите заминувајте,
Добронамерници,
Советници,
Грижовници каков да бидам!...
... Сакам да бидам тенекено капче
од шише за лимонада.
Сакам мојата ќерка,
Облекувајќи се наутро,
Да ме скрие
Во џепчето на својата престилка.
За да си има нешто скришно
Од дома во детската градинка.
Затоа што не е дозволено
Такви предмети да се внесуваат.
А тие ти се неопходни!...
Кога е неопходно,
Јас веднаш ќе заблескам –
Озабен
Сребрен,
Како ѕвезда.
И мојата ќерка ќе се насмевне...
И нека биде нарушена забраната!
ОБРАТЕН ПРОФИЛ (Errata)
(Владимир Мартиновски, Браќа Миладиновци 2010)
Во
Книгата
на венчаните
се протнала
грешка:
матичниот број
на невестата
нема една бројка
Во книгата
На родените
Се протнала
Грешка:
Во презимето
На бебето
Голтнале буква
Велат
Дека
Дури и во
Книгата на мртвите
се провлекол некаков
обратен профил,
дека дури и во
Собраните дела на
Најмудрите ќе наидете
На чудни лапсуси
Велат сите се
протнуваме
со нашите грешки:
секој со својата
невидлива
errata
