пишува: Меги Милнер (Гранта)
Кога цел живот читаш и предаваш поезија, дури и најситните и најнејасните делови од јазикот добиваат длабока смисла. Поради тоа, проучувањето поезија е истовремено и многу техничко и полу-духовно; синтаксата може да биде „измаченa“, строфата „живa“. Често користам рационалистички жаргон за да зборувам за најмалку рационални идеи: глупавите желби на песната, нејзините недофатливи пориви.
Дури и отсуството на јазикот – празнините помеѓу зборовите – почнуваат да личат на знаци. Ова го пишувам како проза за веб-страница, каде речениците завршуваат кога ќе стигнат до десниот раб на екранот, кој е имитација на хартија. Во стиховите не е така: логиката на стихот, а не страницата, одредува каде ќе застане јазикот. Поетите можат да го прекинат стихот од каква било причина: за да означат крај на метрика, да создадат нови значења, да го истакнат или заматат ритамот, да влијаат врз темпото, текот, чувството на читање. Некои го прават тоа за да го доловат здивот; други за да ја „анотираат“ очекуваната синтакса. Понекогаш прекинот доаѓа онаму каде што завршува реченицата, понекогаш не. Секогаш внесува пауза, кратка тишина пред повторното започнување на говорот.
Во еден есеј од 1979 година што целосно ми го смени мислењето кога го прочитав на факултет, Дениз Левертoв го опишува стихот како вид интерпункција. Традиционалната интерпункција помага за полесно читање, но стихот, вели таа, го следи бранувањето на мислата, ритамот со кој перцепцијата се „освестува“. Таа „алогична контра-ритмичност“ ја доближува песната „повеќе до песна отколку до изјава, повеќе до танц отколку до одење“.
Ако ова звучи мистично, Левертoв веднаш се враќа на конкретното и го внесува мерка за прекин на стихот, која според неа изнесува „околу половина запирка“. Други правеле слични пресметки: лингвистите Дебора Коул и Мизуки Мијајшита сметаат дека паузата меѓу стиховите во хаику изнесува една или три „мори“ (единица на ритмичко време, помала од слог, на пример краток вокал 1 мора, долг вокал 2 мори). Во романот „Антологот“ Николсон Бејкер ја споредува со музичка четвртинка пауза – момент тапкаш со стапалото без да зборуваш.
Поинаку кажано, стихот не е недостаток на белег, туку белег на специфично отсуство. За мене тоа е најмистичната и најпроменлива интерпункција, бидејќи нема фиксна функција: еден вид тире, двоточка и заграда во едно. Ми се допаѓа кога научници како Ален Гросман зборуваат за стихот како симптом на конечност и загуба, или како ритуал на прекин, или „делче од светот кое е откршено за да може светот подобро да се види“.
Да бев во академско расположение, ќе завршев со пример на некој сложен, критички ценет прекин на стих. Но сум повеќе во алхемиско расположение, повеќе ме интересира невидливото отколку видливото. Затоа ќе завршам со стихови од згаснатиот Тамблр профил на мојот пријател Ник Гомез-Хол, кој почина неколку години по нивното пишување:
the ground heats up and my puddles sizzle and fade.
i am still here. and so are you.
земјата се загрева и моите локви шушкаат и стивнуваат.
јас сè уште сум тука. и ти си.
Секогаш ме полазуваат трпки кога се навраќам на овие редови. Видете како вториот стих се обидува да ја надомести загубата во првиот – и по смисла и по форма. Говорникот не исчезнал, нè уверува. Никогаш не исчезнал. Само бил на друго место, во бесконечниот простор зад, под или меѓу зборовите.
