Мет Брумфилд

Зашто Ердоган не може да ги скрши Курдите

Гласините за „смртта“ на ПКК се претерани. Софистицираното, распространето курдско револуционерно движење е хидра со многу глави. Дали ПКК навистина ќе го отфрли оружјето останува отворено прашање. Што и да се случи следно, Курдистан останува геополитичко бојно поле, а движењето ќе продолжи да игра клучна улога во конфликтот од Газа до Техеран и пошироко.

Раководството на ПКК неодамна се собра во пештерите во кои се криеше од непрекинати турски воздушни напади и предложи крај на конфликтот кој чинеше 40.000 животи. Повеќето од загинатите се курдски цивили убиени од бруталната турска контраофанзива. Беспилотните летала и геополитичкото влијание на Анкара ја нарушија рамнотежата против ПКК, при што прогонетите лидери на групата не можеа да преговараат од позиција на сила.

За време реформата од 1999 до 2003 година ПКК накратко го промени своето име, се обиде да се реорганизира во невооружена, граѓанска и политичка федерација и влезе во тајни преговори со Анкара. Овој внатрешен пресврт ѝ помогна на групата повторно да ја пронајде својата сила, да ги диверзифицира тактиките и да изгради поширока поддршка во курдското граѓанско општество. Партиите што ја поддржуваат визијата на затворениот лидер Абдула Оџалан постигнаа големи придобивки во турскиот парламент и ги обновија мировните преговори со Анкара.

Во исто време, револуционерното курдско движење постигна светска слава. Додека џихадистите од ИСИС се пробиваа низ Ирак и Сирија, само ПКК им застана на патот, бранејќи ги Јазидите од геноцид. Сириската гранка на ПКК ја доби поддршката од Глобалната антиџихадистичка коалиција предводена од САД, а единиците составени од жени водеа успешна долгогодишна кампања за искоренување на калифатот.

Додека ИСИС беше поразена, Турција бурно реагираше со прекугранични воени операции врз регионите на сириските Курди. Убиени беа стотици луѓе, а стотици илјади беа раселени. Соништата на сириските Курди за меѓународно признавање исчезнаа. Но историјата на ПКК е приказна за долготраен опстанок и приспособување тактики, па дури и на идеологијата. Соопштението за разоружување е дел од оваа континуирана, стратешка еволуција.

******

Не е јасно што ќе добие ПКК од договорот со Анкара - освен спорната амнестија за поголемиот дел од борците и трансфер на командантите во „безбедна трета земја“. Во соопштението јасно се порачува дека ПКК ќе го отфрли оружјето само ако се исполнат нивните барања, вклучително и ослободувањето на Оџалан, „за што не може да се преговара“. Анкара мора да го направи следниот чекор: вистинска, меѓународно надгледувана амнестија би било добро за почеток.

Има многу пречки пред мирна транзиција. Секоја од нив претставува можност и за ПКК и за Турција уште еднаш да го напуштат процесот. Анкара има над сто воени бази длабоко на територијата на ирачките Курди. Оваа де факто окупација е поврзана со „Патот на развојот“ на Анкара, проект од 17 милијарди долари што треба да го поврзе Багдад со Европа.

Курдистан можеби останува формално поделен меѓу Турција, Иран, Ирак и Сирија, но се наоѓа на сè поклучен геостратешки крстопат - не само меѓу завојуваните блокови на моќ на Блискиот Исток, туку и на патиштата за инфраструктура, нафта, па дури и вода.

Уморните курдски милитанти со седа коса низ 50 години конфликт научија вредни лекции. Како што опаѓа државната моќ, технологијата на беспилотни летала станува поевтина, а ресурсите стануваат сè поретки низ целиот свет, послушните недржавни вооружени групи како ПКК и Хутите можат и ќе играат сè поголема улога во наредните децении. ПКК можеби уште еднаш ја менува стратегијата, но нејзината долга борба е далеку од завршена.

Мет Брумфилд, Анхерд

14 мај 2025 - 14:16