Во 2005 турскиот суд казнил 20 Курди со по 100 лири (околу 40 евра) заради тоа што на транспаренти по повод Нова година ги користеле буквите Q и W. Овие две букви, како и латиничното Х, се забранети со Законот за воведување и примена на турските букви од 1. ноември 1928 на Кемал Ататурк, кој предвидувал замена на дотогашното арапско писмо со латинично, но без спомнатите букви. Тие oстанаа забранети 85 години, до 30. септември оваа година, кога беа легализирани како дел од „Пакетот за демократизација" на премиерот Ердоган.
Зошто токму овие букви се нашле на немилост на Ататурк? Романизацијата на писмото од 1928 требало да ја зголеми писменоста и да овозможи поевтино и полесно печатење (за арапското писмо биле потребни над 400 парчиња букви). Но реформата имала и други, политички цели: наметнување културна хомогеност и асимилирање на турските малцинства. Во латинската абецеда биле додадени букви кои одговарале на турската фонологија - ğ, ı, ü, ş - но други пак биле исфрлени. Со строгото придржување до турскиот, и со забраната на наведените латинични букви, Законот всушност го забранил пишувањето на кој и да е друг јазик освен на турски. Најпогоден од одлуката притоа бил курдскиот, кој историски го зборуваат 10-25% од населението, и да, во неговата писмена форма, ги содржи забранетите букви.
Курдите сето ова време гледаа на јазичките рестрикции како на клучни инструменти на културна репресија во Турција. Кога Ердоган ја откри содржината на неговиот долго очекуван демократизациски пакет, кој се состои од неколку реформи кои ги прошируваат правата на некои од малцинствата во земјата, подаденото маслиново гранче сепак излезе кратко: според Курдите повеќето од нивните очекувања не се остварени. Така на пример забраната за користење на мајчиниот јазик е укината, но само во приватните училишта. Истовремено, споредено со многу позначајни прашања, како масовното затворање на Курдите, легализацијата на Q, W и Х изгледа тривијално. Како и да е, со ова ако ништо друго е надмината селективноста во примената на и така опресивниот закон, кој беше попустлив кон западните компании. Xerox Turkey, на пример, беше долгогодишен корисник на Х-то, без никакви последици.
извор: London Review of Books
