Но, шегата настрана. Ако сите овие четири професии соработуваат на терен, може да се избегне хаосот барем при пеглањето на еден навистина хуман закон, кој, недај Боже, на секого од нас може да му затреба, и кој секого од нас може да го направи херој при спасување на нечиј живот.
Медицината како наука од секогаш се обидувала да го продолжи животниот век на човекот. Постојано се надградувала измислувајќи нови лекарства, операции, терапии, ама и можности за замена на некои органи кај човекот. Ова последново започнало со трансфузијата, со менување или додавање на крв кај оние луѓе на кои им била потребна истата за продолжување на животот. Медицински, и крвта е еден од органите на телото. Е сега, се разликува од другите бидејќи сама од себе се обновува, и не е страшно, ама и пожелно е да се донира крв. Ем со тоа ја покажуваме хуманоста на дело. Подоцна се започнува и со трансплатација на бубрези, за денес веќе и да нема орган во телото што не може да се пресади. Од кожа до срце. А можеби и мозок веќе. И тука медицината си ја завршила својата улога.
Но дали трансплатацијата на органи е само прашање на медицината?
За да се утврдат правилата кому и како ќе му се трансплатираат органи, секако треба закон. А законот, и покрај тоа што го предлагаат докторите, го уредуваат и го носат политичарите со кревање на рака. Со тој закон треба да се регулира побарувањето на органи, треба да го регулира и прашањето за потенцијални донори. И политичарите тука си го завршуваат својот дел.
И тогаш се појавува потреба од замешување на економистите кои треба да проценат колкава е цената на секој орган. Колку чини да се продаде, а колку да се купи одреден орган, и врз основа на вреднување на нечиј живот, да се одредат приоритетни листи. И тука економистите ја завршуваат својата работа, но во истиот момент се отвора работа за теолозите, без разлика на која вера припаѓаат.
Не велам дека е нужно и пресудно замешувањето на теолозите но, ако се изјаснат за, ќе му ја олеснат совеста и на оние кои донираат, и на оние кои примаат, и на крај и на оние кои ја вршат трансплатацијата, а тоа се докторите. Разбирливо би било сите тие да покажат љубов кон човекот, кон неговото исцеление и продолжување на животот, и не би требало да се против. Сепак, некако логички и човечки е, сите да си го поставиме прашањето: кога веќе не учат религиите за живот после смртта, дали свети Петар на вратите на рајот без забелешки би нè примил со орган мањак или со орган вишок? Дали ќе може да одговориме: ќе го донесе ли за некоја година оној на кој му го дадов мојот орган?
Мноштвото религии учат дека помагањето во продолжувањето на нечиј живот е хумано дело кое сигурно би нè оправдало пред Бога и би прошле непречено покрај св. Петар. Ама верувајте, има неколку многу посуштински прашања од ова. Јас, како човек пред сè, и како теолог на една светска религија, не би бил задоволен, по прашањето за трансплатација на органи, од улогата на нас теолозите, ако дадеме само декларативен позитивен одговор изграден врз основа на догми, наместото да помогнеме околу дефинирањето на моментот во кој се губи моралноста, бидејќи токму во моментот на губењето на етичноста од хумано дело, преминуваме во вршители на грев. А ќе се дојде лесно до дефинирање на споменатиот момент ако се одговори на следниве неколку прашања, не само како теолози но и како обични луѓе:
- Дали богатиот, само затоа што може да си приушти трансплатација има право на подолг живот за разлика од оној кој поради лошата економска состојба е приморан да си продаде некој орган за да преживее уште некоја година? (Оти неодамна читав дека тоа наголемо се прави низ Индија)
- Дали е етички, за да живает едни - да се убиваат други, да им се вадат органи на вторите, а да им продаваат за да праживеат на првите? (Оти неодамна слушавме за обвиненијата кон Косово за криминалот за трговија со органи.)
- Дали некој има право, било каде во светов, и во најсиромашните земји, да отвора пазар на органи и да диктира цени?
- Логично е при здрава свест човек сам да даде согласност за да биде потенцијален донор, како што предвидува новиот закон кај нас, ама дали е логично и етично во случај на наша прерана смрт, ближните да одлучуваат дали ќе разделат дел од нас во хуманитарни цели?
- Дали е етички ближните на оној кој стигнал на врв на приоритетна листа, а и тој самиот, да се молат да се најде што побрзо бараниот орган кога знаеме дека истиот треба да се земе или од црниот пазар, со што стимулираме убиства или изложување на опасност на сиромашните да си нарушат здравје со продажбата на дел од себе, или пак посакуваме несреќен случај како што најчесто се сообраќајните несреќи кои предизвикуваат мозочна смрт и ги даваат најчестите потенцијални донатори?
- Дали не се стимулира прашањето за евтаназија кога докторот најљубезно ќе ни објасни дека нема спас за оној кој е во состојба на мозочна смрт и дека што побргу треба да одлучиме за исклучување на апаратите оти со тоа може да се запазат некои од органите здрави и употребливи за пресадување? А сепак веруваме дека Бог е семоќен и дека може и од таква ситуација преку чудо да го воздигне болниот?
Ако се одговорат овие прашања, верувам, со ова ќе им олеснат но сега по обратен пат, размислувањата и совеста и на економистите при формирање на пазарните цени, и на политичарите при донесувањето на законот, и на докторите при предлагањето на истиот, и на болните при барањето на органи, и на хуманите и сиромашните при донирањето.
Блажено е да се дарува, блажено е да си хуман, блажено е да си Човек.
