Август во Охрид. Ако најдеш правилно место на брегот, можеш да слушнеш тајни, посебни, од оние кои патуваат низ Универзумот веќе 13,8 милијарди години. Можеш да ги чуеш брановите покрај езерото кои ги шепотат желбите на сите кои ги допреле бистрите води на нашето бисерно море од памтивек до денес. Можеш да чуеш метеорски дожд од кој се одбиваат звуците на Хеј Џуд на Битлси и формулите на Тесла пратени во вселената пред 30-40 години од некоја пустина во Невада. Ни се враќаат за да ги слушнеме повторно, за да научиме нешто ново во она што го сметаме за доволно старо и добро и репрезентативно за пред малите зелени кои талкаат низ универзумот и ќе фатат сигнал кој ќе ги донесе кај нас, како реклама на Си Ен Ен за Вечната Македонија.
Можеш да чуеш како ветерот шуми за лошиот смештај, за преубавата чорба во Стар Чинар, за солото на Ачек кај Патката, за сепарињата на Објектив, за „Kisses in the Moonlight" во Џез Ин во едно саботно утро во кое ѕидовите, шанкот и таванот започнуваат да танцуваат како гостите кои ја мирисаат секоја секунда и уживаат во неа како во кокошја супа со свежо цеден лимон кога се чувствуваш омалаксан, со мала температура, пред капитулација.
И одеднаш, животот ти тропа на врата. Те фаќа за рака и вели: „Ало царе, не јади бабури. Не ми се фемкај, не ми се растажувај, не ми паѓај, не ми омекнувај... Не губи ниту еден момент, бидејќи секој момент е твој момент додека еден ден не се спушти ролетната на прозорот на твојот живот. Тогаш, ќе лебдиме над брановите, па ќе се симнеме до еден од нив и како шум во августовска ноќ ќе допливаме до брегот. Ќе замислуваме еден камен кој еден ден твојот правнук ќе го фрли во езерото за да направи „жапчиња" и секое отскоткнување на каменот од рамната езерска плоча ќе е твоја молитва за твоето прачедо за неговата среќа, раѓање на нова ѕвезда која ќе засјае секоја вечер кога тоа младо невино дете ќе седи на истото место од каде го фрлил каменот и ќе замислува желба. Желба каква што имаш ти. Желба каква за тебе посакал и твојот прадедо".
65 години наназад од денес, село во славна Дебарца близу Охрид. Се слушаат гајди и тапани. Се гушкаат роднини. Им се дава слатко на малите сватови. Свадба е, голема. Зетот има малку збунет лик, невестата е во транс. Како што во транс е секој кој повторува иста работа 200 пати. И започнува да танцува. Да оди по одредени чекори. Да следи предодредена шема. Се слушаат пушки и урлици: „Ехеј, ја мажиме неа, ехеј, веселете се!". Доаѓа кочија, младите се качуваат во неа. Коњите тргнуваат, не брзаат но не се ни толку бавни за да помислиш дека си на туристичка прошетка по беспаќата на цивилизацијата околу Охридското езеро. Одеднаш, на излез од селото, скриен од зад една грмушка излегува момче на 20 години. Има шмајзер во рака и непресметлива линија во споените очи. Капки пот паѓаат врз кошулата зад која лудо брзо тропа едно силно срце. Силно бидејќи одлучило да живее. Не се помирило со судбината која како на преговарачка маса, онаква каква имаат во Букурешт, Куманово и Охрид, ја одлучиле неколкумина. Неговите голготни апаши биле нејзините родители. „Нема да се омажиш за него. Тој е сиромав, тој е обичен полицаец, голобрадо момче кое нема да ти купи фрижидер и завеси наместо кепенци и ќе јадете леб и сол, а не пиперки и толчен лук. Не е за тебе и нема да се омажиш за него. Ние ти најдовме среќа, ние ти најдовме маж. Маж каков што доликува за тебе. Тој НЕ Е достоен за тебе".
„Тој. Не е достоен. За тебе." Зборовите му одзвонувале во глава долго време додека го гледал гипсаното небо над полупразниот кревет. Слушнал дека е закажана свадбата. Зборуваат луѓето. Зборуваат кога ќе го видат. Сакаат да му кажат, страв им е како ќе ги слушне. А слушнал, слушнал дека по неа ќе дојдат сватовите. Слушнал и дека закажале музика. Се мислел кратко, многу кратко, пократко од паѓањето на ѕвезда во оние ноќи покрај езерото во кои го распостилаш умот врз водената ширина и комуницираш со Универзумот. Го молиш за прием. За разбирање. За грам човечност. Младиот полицаец се избричил, ја намачкал со колонска вода раскрварената брада која треперела пред жилетот, армија ситни влакна кои си го виделе крајот пред замавот на неговите одлучни движења. Немал панцир, тврдам дека немал, но и да имал, го оставил дома. Не му требал панцир. Не сега, не денес. Во некои битки се гине само еднаш. А оваа е таква битка. Го спремил полицискиот шмајзер кој засјаал на секунда под плаштот сончеви зраци во една куќа неколку километри од местото на веселбата, пред да го стави под пазуви, под палтото со еполети. Ја облекол униформата, ја наместил капата. Гледајќи се во огледало, се насмевнал: „Сега или никогаш. Јас или никој. Тука или никаде. Таа е моја. Ќе си ја земам".
Тропотот на коњски копита оддекнува на излезот од селото. Зетот нервозно ја прегрнува невестата, не гледајќи ја во лицето но претпоставувајќи збунета насмевка. Таа осеќа рака на нејзиното рамо, но многу слабо, како во наркоза, како пред операција, како секунда пред хирургот да ја засече во стомакот за со царски рез да извлече од неа бебе за кое таа нема сили да го роди ни со стиснати заби.
Одеднаш, на излез од селото, како што ти кажав, сокриен од зад една грмушка пред нив отскокнува едно младо момче. Нема повеќе од 20 години. Има шмајзер во рака и помпејскиот оган во своите очи. Капки метеори паѓаат врз чиновите на кошулата зад која лудо брзо тропа една неостварена желба.
„Стојте! Рацете во вис! Таа е моја невеста!". Зборовите го сечат воздухот додека се репетираат 50-те оловни зрна спремни да збришат сè. Спремни да удават 50 ѕвезди, спремни да фрлат во неповрат 50 каменчиња среде езеро, каде брановите никогаш нема да ги дофатат и донесат до брегот во една ваква августовска вечер. Одеднаш, штама. Музичарите голтаат по неколку ноти. Сватовите голтаат неколку празни капки од дотогаш развеселените стаклени чувари на фантазијата. Реализмот на оловните војници на скршената душа ги суши грлата во распеаната орда. Зетот чувствува трпки во левата рака, онаа со која ја прегрнува невестата. Таа пак, е на мегдан меѓу шокот и сонот. Меѓу брегот и каменот кој отскокнува врз рамното езеро. Меѓу тропосферата и финишот на согорената ѕвезда која во себе крие илјада неостарени желби, во некоја руска тајга.
„Стојте бе кога ви велам! Моја е, моја е невестата и нема да ми ја земете!", трепери грлото на момчето со шмајзерот. Има небаре 20 години, а веќе цели 3 ја љубел само неа. Онаа за која друг одлучил дека не треба да е негова. Онаа за која друг приќе донел, онаа која туѓи деца треба да раѓа. „СТОЈТЕ! ЗАСТАНЕТЕ ИЛИ ЌЕ ПУКАМ! ТАА Е МОЈА!".
Велат дека таква тишина не се чула 13 милијарди години. Веднаш после експлозијата која низ Вселената нè распршкала сите како пуканки во големо тенџере, па настапил молкот. Молк како на бразилска Маракана во 1952-ра после вториот гол на Уругвај кога 200.000 луѓе онемеле во една милисекунда во финалето на светското првенство. Молк каков немало кога се открило дека Папата Јована е жена. Молк каков немало кога муслиманите дознале дека починал Ганди. Молк како момент пред душата на Исус да ја земе неговиот Татко."
Дебарца, 1948 година. Август, топол како тазе извадена пита со бурек. Капки пот паѓаат врз кошулата која се споила со телото на момчето како да е нејзиното, на онаа која ја гледа во очи, онаа која со едната нога започнува да излегува од свадбената кочија за да замине во прегратките на вистинскиот љубен чија врела крв ги топи дршките на шмајзерот во неговите раце. А тој ги гледа сите. И нејзините очи во кои гледа негови чеда, и оние на зетот одбран од нејзините родители, и оние на сватовите на кои ништо не им е јасно освен дека во тој единствен момент ги љубат сите свои на кои им одбрале судбина и сите свои кои нив им одбрале туѓа вистина.
Ги гледа сите. Ги држи на нишан. И во една милисекунда, онаква во која паѓаат многу туѓи соништа и заминуваат како метеори во длабочината на езерото... тој се сепнува. Помислува на тоа што може да биде. Помислува на свадбата на која ги запрел тапаните. На копитата на коњите на кочијата кои прекратиле вјас поради неговото лудо, младо срце. Помислува на кратката среќа и на ладните решетки зад кои ќе ги сонува децата кои ќе ги има со неа. Децата кои ќе чекаат ден кога полициската униформа ќе ја замени со затворска, па затворската со цивилна. На нејзината постела која ќе е натопена со солзи и на неговата која ќе е натопена со брановите кои кријат милијарда желби.
Се сепнува. Прстот му трепери веднаш под нишанот. Застанува. Ја спушта пушката. Ја враќа под пазувите над кои светкаат еполети. Една солза се спушта на свежо избричената брада. Една солза која го враќа зад грмушката, па низ ридот кој го качил, назад до куќата во која недолго пред тоа спремен тргнал да ја земе својата среќа во своите раце.
Карванот продолжува, тивко, немо, преку опсадата на овој млад 20 годишен војник на љубовта. Борец против матриксот. Опсадник на неправичноста. Човек. Крв и месо и љубов и гнев. Него веќе го нема, не е на патот. Карванот продолжува, но ништо не е исто.
Велат дека една недела подоцна, само седум дена во брак, невестата... починала. Велат дека умрела од жал. Умрела од мака. Умрела од љубов по својот кој не ѝ дале да биде нејзин. Оној кој не сакал да ги прекрати и да ги заврши сите, за да биде со неа. Бидејќи во една милисекунда, во каква финишира секој бран кој патува од средината на езерото до брегот и шумејќи ја раскажува својата приказна... тој одлучил таа да живее. Бидејќи ја љубел.
Ова не е филм. Ова не е измислица. Ова е жива вистина, жива како оние кои можеш да ги чуеш во топла августовска вечер, покрај езерото, со чаша полна со ладно бело вино и врела белвица во чинија. Ова е една од оние приказни за кои може да се напише филм, ако има кој да ги раскаже. Ова е една од оние приказни кои и јас ги чув за прв пат во иста таква ноќ облеана со бранови.
Ноќ во која крвта на она момче на 20 години пулсира во мене. Бидејќи тоа момче е мојот дедо. Човек чие презиме и исто име носам и јас. Човек кој 65 години после тој еден августовски ден во Дебарца, една жена, еден син и три внуци подоцна, живее во шепотот на секој бран кој сега го слушам, човек чија мисла ми ја осветлува секоја ѕвезда која ноќва ќе ја видам како го завршува својот милијардогодишен пат низ Универзумот.
Момчето со шмајзерот во 1948-ма е татко на мојот татко. Јас денес немам шмајзер. Моите зборови се моите куршуми. Моите бомби се моите очи кога ја гледам неа. Мојата воља е непоколеблива како онаа на момчето зад грмушката кога излегло пред карванот со туѓата, а негова невеста. Онаа која сакале да му ја земат. Спремно да си го земе своето. Но се поколебало, и го спуштило нишанот.
Ако мислиш дека ти го имаш шмајзерот во твоја рака, како што рече Раде Шербеџија во „Пред Дождот": „Пукај бе братучед, пукај"
Но ако не си сигурен дали јас ќе се поколебам како младото момче... внимавај на грмушките. Внимавај на брановите и на ѕвездите. Мене, животот ми тропа на врата. Ме фаќа за рака и вели: „Ало царе, не јади бабури. Не ми се фемкај, не ми се растажувај, не ми паѓај, не ми омекнувај... Не губи ниту еден момент, бидејќи секој момент е твој момент додека еден ден не се спушти ролетната над прозорот на твојот живот. Тогаш, ќе лебдиме над брановите, па ќе се симнеме до еден од нив и како шум во августовска ноќ ќе допливаме до брегот. Ќе замилуваме еден камен кој еден ден твојот правнук ќе го фрли во езерото за да направи „жапчиња" и секое отскоткнување на каменот од рамната езерска плоча ќе е твоја молитва за твоето прачедо за неговата среќа, раѓање на нова ѕвезда која ќе засјае секоја вечер кога тоа младо невино дете ќе седи на истото место од каде го фрлил каменот и ќе замислува желба. Желба каква што имаш ти. Желба каква за тебе посакал и твојот прадедо. И ти некому да бидеш прадедо."
Јас ти ветувам две работи: не одам никаде. И моите правнуци ќе имаат камчиња за фрлање, ѕвезди за паѓање, желби за остварување.
Тоа ми е аманет од дедо.
И така ќе биде.
betmenvelit@gmail.com / @BatmanSaysT
