Европа во себе има нешто вечно: хемикалии

Загадувачи познати како „вечни хемикалии“ затоа што не се разградуваат во околината а се кумулираат во организмот и можат да бидат токсични се регистрирани на илјадници локации во Европа и Британија. Тоа што нас нè нема на мапата значи само едно - кај нас не се мачат ни да мерат.

Мапата покажува дека пер- и полифлуоралкални супстанци (PFAS), фамилија од околу 10.000 хемикалии кои се употребливи заради нивните нелепливи и детергентски својства, се имаат пробиено во водите, почвата и седиментите на Европа, а дошле од огромна палета производи, противпожарни пени, отпад и индустриски процеси.  

Две PFAS супстанци се поврзани со дузина здравствени проблеми. Едната (PFOA) има линкови со рак на бубрези и тестиси, тироидни болести, чир, зголемен холестерол и притисок. Другата (PFOS) е асоцирана со репродуктивни и развојни проблеми, болести на црн дроб, бубрези и тироида.

Овие хемикалии се пронајдени на 17.000 локации на континентот. На 640 локации ги има со концентрации над 1.000 нанограми на литар вода а на 300 дури и преку 10.000 нанограми.

„Вакви концентрации ме загрижуваат,“ вели хемичар од Универзитетот во Ланкастер. “До овие води пристап имаат и луѓе и домашни и диви животни“.

Мапата покажува дека Белгија е земја со највисоки концентрации на вакви загадувачи. Нивниот „ПФАС Чернобил“ се наоѓа во регионот на едно фламанско село каде има голем хемиски производител. На луѓето кои живеат во периметар од 15 километри им е кажано да не садат ништо во своите бавчи а на оние кои се до 5 километри од фабриката им се нудат редовни прегледи на крвта. Хемиската индустрија ветува дека ќе прекине со ова производство до 2025 година.

Во Холандија најголеми концентрации на „вечни хемикалии“ има околу амстердамскиот аеродром Скипол а во Велика Британија околу хемиската фабрика над Блекпул.  Во блиската река, рибите имаат ПФАС супстанци и 11.000 нанограми во еден килограм.

25 февруари 2023 - 10:47