Тешкиот прибор за јадење може да го направи оброкот попријатен, а одредени вкусови во авион или во невообичаена средина може да делуваат по „бљак“.
Ова го тврди експерименталниот психолог Чарлс Спенс. Според него, дури и звукот има улога – храната што е „звучно“ подобра, често ни изгледа и повкусна. Во познатите експерименти со „звучниот чипс“, Спенс открил дека колку е погласно крцкањето на чипсот, толку тој ни се чини посвеж, истражување што му ја донело и ИГ-Нобеловата награда во 2008 година.
Во своите книги, како „Гастрофизика“, „Совршениот оброк“ и „Чувствохакирање“ (Gastrophysics, The Perfect Meal и Sensehacking), Спенс објаснува дека мозокот е вистинскиот „готвач“ и дека боите, звуците и мирисите силно влијаат врз нашето доживување на храната, па дури и врз нивото на стрес и благосостојба. Неговите понови истражувања ја поврзуваат исхраната со биофилијата – вродената човечка привлечност кон природата. Поглед на зеленило, мирис на дрво или звук на морски птици можат да влијаат врз тоа што ќе избереме да јадеме и како ќе ни се чини вкусот. Токму затоа многу ресторани со висока гастрономија експериментираат со природни звуци, мириси и визуелни елементи за да го збогатат искуството на јадење.
Спенс ја објаснува оваа идеја преку т.н. „парадокс на провансалското розе“: виното што на одмор, на плажа и на сонце ни изгледа прекрасно, дома во студена зимска вечер не го има истиот вкус. Не затоа што се сменило виното, туку затоа што се смениле расположението, околината, светлината, звуците и чувството на опуштеност. Сето тоа, според истражувањата, влијае врз нашата перцепција на вкусот.
Истражувањата покажуваат и дека природните бои, мириси и звуци можат да нè поттикнат на поздрави и поодржливи избори во исхраната, па дури и да го намалат отпадот од храна. Одредени мириси, како кедрово дрво, можат да доведат до помал внес на калории, додека мешавини од билки нè насочуваат кон похранливи избори.
Еден од најфасцинантните примери е од ресторани што нудат целосно мултисензорно доживување. Во некои случаи, одредени јадења предизвикуваат силни емоционални реакции, па дури и солзи кај гостите. Спенс опишува јадења каде звукот, мирисот, текстурата и визуелната презентација заедно раскажуваат приказна, а кулминацијата – често во средината или кон крајот на оброкот – може да предизвика длабоко чувство на носталгија или олеснување.
Сепак, тој предупредува дека технологијата може и да одвлекува. Истражувањата покажуваат дека кога телевизорот или дигиталните уреди се вклучени, луѓето јадат повеќе и се помалку свесни за вкусот. Затоа мултисензорните технологии можат или да го збогатат искуството на јадење, или да го нарушат, сè зависи од начинот на кој се користат.
Спенс смета дека истражувањето на „свесноста за вкусот“ сè уште е недоволно развиено. Колку повеќе сме присутни во моментот за да ги регистрираме сетилните дразби при јадењето, толку побрзо се заситуваме и толку помалку консумираме. Затоа, наједноставните јадења, подготвени со време и внимание, често се и највкусни – без спектакл, но со длабочина што доаѓа од спојот на сите сетила.
