Прашајте некој Исланѓанец што доаѓа после „три" и тој ќе ве погледне чудно - „Три што?". После вашата првична лутина помешана со збунетост, му покажувате што и да е во околината во тој квантитет. Пример четири овци на блиската полјана. „А", вели тој, „Fjorar".
Работата е што во вашиот речник, опремен со соодветна заштита од дожд, пишува дека четири се вика fjórir. Не е печатна грешка, и двата збора се точни. Едноставно, Исланѓаните имаат софистициран лингвистички арсенал кога се во прашање бројките.
Имено, „четири" овци се разликуваат од општото „четири". Ниеден овчар во Hveragerði не би ги броел овците користејќи ја апстрактната форма. И ова не се однесува само на овци, туку и на автобуси, родендени и луѓе.
Некое дете кое полни 2 години е старо tveggja години. А во речникот зборот за два е tveir. И возраста за нив е нешто што физички постои, како гореспоменатите овци. Што е со автобусите? Тука бројките се повеќе идентитет отколку квантитет. Исто како и во македонскиот „автобусот бр. 3" станува „тројка", а четворката Fjarki. Забележете дека ова е трет збор во исландскиот за означување нешто четврто по ред после оние два на почетокот.
Она што е интересно е што Исланѓаните со ваквите нијанси застануваат кај бројот пет. Од пет натаму има и пет овци, и автобус број пет, и пет години, сите означени со ист збор. Зошто токму пет е таа магична граница? Според психолозите, луѓето можат да бројат со поглед само до четири. Ако видиме три парички на маса велиме без размислување „три". За сè повеќе од тоа мораме да броиме. Тоа е едно од можните објаснувања зошто малите количества ни изгледаат реално - ако се работи за нешто што го има во 400 примероци, тоа веднаш станува поапстрактно.
Ваквиот начин на броење на Исланѓаните сепак е исклучок во светската ризница на јазици. Архаичните јазици, спротивно на ова, имаат мал број имиња за броеви. Веда, древен народ од Шри Ланка, имаат зборови само за бројот еден (ekkamai) и два (dekkamai). За поголеми бројки од два тие велат само „и уште едно, и уште едно..". Друг пример се Каквинтите од Перу, кои бројат еден (aparo), и два (mavite). Сето останато е „тоа е другото" и „она што следи после другото".
Сепак најинтересниот пример е племето Пираха од амазонските џунгли, кое претставувало посебен интерес на еден друг лингвист, Даниел Еверет, кој проучувајќи го нивниот јазик се обидел да ја доведе во прашање теоријата на Ноам Чомски за универзална граматика. На негово изненадување, тој открил дека освен што во овој јазик нема идно и минато време, во него отсуствуваат и специфични зборови за мерење време или квантитет. Нема дури ни „еден" или „два". Родителите не знаат да кажат колку деца имаат, што не значи дека не ги знаат нивните имиња. Кога купуваат само пружаат некакви плодови како платежно средство во раката на трговецот, додека тој не рече „доста" (дел од документарец за работата на Еверет тука)
Единствено за што тие прават разлика е „мало" и „големо". Ако птицата е сама, тоа е „мало јато". Нормално, би рекол Аристотел, кој во неговата „Метафизика" вели дека ако немаш број за „еден" тогаш отпаѓа и секоја понатамошна можност за броење. Ама ова племе не го читало Аристотел.
Кај племето Кпеле во Либерија пак броењето е табу. Особено ако се бројат луѓе, тоа може да донесе голема несреќа. И ова важи речиси за цела Африка. Кога нигерискиот писатело Чинуа Ачебе бил запрашан колку деца има тој не сакал да одговори. „Но работите се менуваат..па така научив да одговарам на прашања кои мојот татко не би ги допрел ни со стап", изјавил тој.
