Времето во Нук 10 месеци од годината хибернира. Како главен град на Гренланд е меѓу ретките снегулки копно што може да се видат во тој блок на мраз со големина на континент.
Оние пак што живеат во селото Сермерсук, најголемата општина во светот на која има снег за 74 милиони фудбалски терени, често живеат чекајќи го сонцето.
РЕПРЕЗЕНТАЦИЈА СО ДВА МЕЧА ВО СЕЗОНА
Кога во мај месец се случува топењето на снегот, се вадат надвор топките. Тогаш народот е радосен. Се вадат знамиња, се прават ручеци на отворено, има безброј насмевки.
Во шампионатот одат „all in“. Тоа е всушност фудбалски вестивал кој трае два месеци. На островот Диско пак, оние што играат носат термо кошула и долги панталони, а оние што сакаат да седат и да навиваат, носат перничиња кои ги ставаат на скалите од карпата.
Надвор од теренот, погледот се губи во океанот, кој е толку бел што го носи името на Лабрадорското море меѓу ледените брегови и китови.
„Случајно видов еден кит додека игравме. Бевме на брегот, тој јадеше во близина на таа плажа. Тоа е најубавата слика што ја носам во себе откако сум овде, за мене тоа е најубавото место на земјата“.
Мортен Руткјаер е роден во Данска, но шест години е селектор на Гренланд. Претставува 57.000 жители кои се дел од данското кралство, иако владата формирана во март, соопшти дека има намера да започне преговори за независност.
„Многумина велат дека двата народа се мразат, но тоа не е вистина. Односите се одлични и јас ја сакам оваа земја. Многу мои сонародници работат овде. Целта е се помогне растот, како што направив јас со фудбалот“.
Во најдобар случај, неговата репрезентација игра два меча во сезона. Последниот е против Туркменистан минатиот јуни, кога Гренланд загуби 5:0.
„Без оглед на натпреварите, тимот се собира пет пати годишно. Тоа помага за да има заедништво. Јас живеам и надвор, но често сум тука".
Талентот за фудбал во Гренланд расте повеќе од тревата, често заглавена во барички, остатоци од глина и снег.
ВО ПОТРАГА ПО МЕСТО ВО СВЕТСКИОТ ФУДБАЛ
Само технологијата се спротивставува на мразот, како онаа на вештачката трева на стадионот Нук. Беше инсталирана од страна на ФИФА по посетата на поранешниот претседател Сеп Блатер. Со ветување дека земјата ќе најде свое катче во светскиот фудбал. Но од тогаш, ги нема живи ни ФИФА ни УЕФА.
Единствената трошка надеж води во Северна Америка и ќе биде можно да се отвори токму на 4 април, кога Конкакаф ќе се сретне во Лондон со претседателот на федерацијата на Гренланд, Кенет Клајст и селекторот Руткјаер.
„Уверен сум. Ќе станеме 42-та членка на Конкакаф. За нас тоа ќе биде исто како да сме освоиле Скудето. Ова е земја на можности. Имаме многу проекти на ум кои треба да се спроведат на маса, некои веќе се во тек. Еден од нив е да се градат објекти околу терените за трева, бидејќи овде во зима тренираме мал фудбал. Сепак, луѓето претпочитаат фудбал 11 на 11.
Кога почнав во 2019 година, нашата федерација беше многу поназад. Немаше никој, сега работат тројца со полно работно време. Имаме проект за првиот тим, за младинскиот тим. Разговараме со луѓето за да разбереме од каде да добиеме пари, има многу градови кои би нè поддржале да изградиме стадион“.
СТАДИОНОТ И САНТАТА МРАЗ
Од посетата на ФИФА во 2010 година, проектот за изградба на стадион е во тек. Заглавен е во најголемата санта мраз: бирократската.
„Со средствата кои ги имаме, би биле потребни две или три години за да се заврши“, самоуверено тврди Руткјаер. „Во меѓувреме би можеле да играме на гости. Можеби на Карибите“. Да, но што е со играчите?
„Не селектираат како во Италија или Шпанија. Кога пристигнав бев со двајца помошници кои ми помогнаа да го превезам бродот, од еден остров на друг. Овде така се движиме, патиштата се замрзнати. Одев од град во град да ставам плакати, да го најавам отворањето на кандидатурите. Луѓето беа среќни, бидејќи селекторот пристигна во градот, ми нудеа кафе, ручек. Навистина се љубезни“.
Има и такви кои се заљубуваат во гостопримството, буквално. Патрик О'Фредериксен е капитен на националниот тим и на Б-67, најуспешниот клуб на Гренланд со 13 титули. Тој е син на двата спротивни пола на земјата кои се привлекле во Данска.
„Тоа се случи со мајка ми и татко ми. Таа Нигеријка, тој Гренландец. Моите родители се запознаа во Копенхаген, но кога мама дојде да го посети тато за прв пат, таа реши да остане тука. Не и изгледаше реално што луѓето се толку пријателски расположени. Ги избра ниските температури и покрај полужешката крв што врие за сопствената земја.
БАНКАРОТ, БЕРБЕРОТ И ЛОВЕЦОТ
Без професионални можности во фудбалот, секој од играчите на Гренланд си има друга професија. Ари Жан Херман, број 7, работи во банка. Брајан Клајст става рибарски ракавици и ги користи за одгледување треска, јастози и други суштества од северните струи.
Кога Сорен Кројцман не нафрлува по крило, тој работи како бербер:
„Секој од нас зема одмор за да игра за време на првенството или за репрезентација. Сега федерацијата почна да ни плаќа за тие денови. Некои во минатото мораа да ги напуштат своите работни места".
Потоа, тука е Маркус Јансен: „Всушност не знам каде е деновиве, често не може да се следи“, вели Патрик. Неговиот партнер игра центарфор. Во текот на годината оди на лов, плови меѓу еден и друг остров и го влечат кучиња на неговата санка.
Тој е ледениот пустиник. „Живее на три часа од Нук, кога тренира доаѓа со брод. Неодамна му пишав, кој знае кога ќе ми одговори“. Можеби за следниот натпревар.
МОДЕЛОТ НА ИСЛАНД И ФАРСКИ ОСТРОВИ
Гледано далеку од полот, Гренланд изгледа како фатаморгана. И така изгледа меѓу големите репрезентации во светот.
„Но Исланд успеа“, е предупредувањето на О'Фредериксен. „Мораме да го следиме нивниот пример. Проблемот е што не можеме да се издржуваме сами. Има и такви кои сакаат независност, а други кои претпочитаат да останат дел од Данска. Барем за фудбалот, ќе биде тешко да се играат повеќе од два натпревари годишно ако не најдеме место“.
Во реалноста, веќе има место за средба, 2200 километри во правец на Копенхаген. Тоа се Фарските Острови, исто така дел од кралството Данска, членки на УЕФА од 1990 година, кога неавтономните земји сè уште можеа да им се приклучат на организациите.
Мило Билман има 17 години и има инуитно или ескимско потекло. Во 2023 година се пресели во субарктичкиот архипелаг, во Ки Клаксвик, елиминиран за време на последните прелиминарни натпревари од Лигата на шампионите. Тој е првиот домороден потомок кој стана професионален фудбалер.
„Тука ми плаќаат и за школо и за куќата. Сепак како место не се разликува многу од Гренланд. Не е толку студено, има повеќе ветер и тишина. Но, тие имаат различни структури. Проблемот е што не можам да ги видам моите родители до декември, сезоната штотуку започна и да се преселиме не е лесно“.
Семејството е меѓу клучните вредности на културата на Инуитите.
„Ние имаме различни навики во споредба со традиционалните. Домородците историски се анимисти, ние сме христијани. Предтходно живееа во иглоа, а јас имам нормална куќа. Инаку се движат со кучиња со санки. Ми се случи само еднаш за време на шампионатот за играчи до 15 години, кога нашиот авион беше одложен, па моравме да патуваме со санки".
НЕЗАВИСНИТЕ, ТРАМПИСТИТЕ И ТРЕТИТЕ
Неколкуте преостанати инуитски фјордови волци добро го познаваат Гренланд. Неговиот екосистем, глечерите, секој остров. Истите тие што завршија во колонијалистичката цел на САД на Доналд Трамп, човекот кој подига ѕидови од југ, а на север се обидува да изгради мостови над океанот.
Со месеци тајкунот сака да ја купи целата земја: „Ќе ја земеме 100%, дури и со сила. Можеме да одиме и до воени интервенции“, повтори тој неодамна.
„Гренланѓаните се поделени меѓу три групи во моментов: независни, Трамписти и оние кои претпочитаат да останат така. Според мене, не би можеле да еволуираме без помошта на Данска“, вели капитенот О'Фредериксен.
За Билман, сепак, би било подобро да го сврти грбот и да погледне кон Америка, што е за 600 километри поблиску од Копенхаген:
„Во фудбалска смисла сигурно би ни олесниле во односите со Конкакаф. Генерално, сепак, би можеле барем да се обидеме да формираме партнерство. Не целосно американско, но ниту независно“.
РАДОСТ И НАДЕЖ НАСПРОТИ ОСАМЕНОСТ И АЛКОХОЛ
Но, ако скапоцените минерали кои се посакувани во светот, се појавуваат кога сè ќе се стопи, токму високите температури ги ставаат на тест Гренланѓаните. Тоа особено им се случува на Инуитите, бегалци во урбани средини поради климатската криза.
За толку многу од нив е лесно да избледеат, да се опијанат и да се завртат кон темнината: „Брат ми беше во депресија, се самоуби во ноември“, се присетува Мило.
„Во Гренланд, фудбалот е навистина радост, надеж. Спортот може да биде начин да се избегне осаменоста и зависностите како што е алкохолизмот. Внатрешните објекти би биле доволни за да го практикуваат тоа почесто и да го подобрат социјалниот контекст. Ова особено важи надвор од Нук. На север е навистина премногу ладно за да се игра пред јуни. Од дома не може да излезат. На југ пат живеат десетина земјоделци“.
И според О'Фредериксен, сè зависи од структурите.
„Во реалноста, повеќе сме навикнати на полиња со песок отколку на трева и затоа парадоксално сме повеќе подложни на повреди на тревникот. Но, треба да почнеме да се развиваме. Создавање на силен систем, ќе го зголеми наталитетот.
Колку повеќе деца има, толку повеќе се поттикнуваат да развиваат здрави навики. Но, јас сум уверен: тоа е само прашање на време“, вели капитенот на Грендланд.
