Bookbox › Набрзинка

Археолози од Македонија и САД открија можна престолнина на кралството Линкестис

13 април 2025

Археолозите oд Државниот политехнички универзитет Хумболт во Калифорнија, заедно со археолози од НУ Завод и музеј Битола, на местото Црнобуки (локалитет Градиште) открија артефакти кои укажуваат на можни остатоци од Линк, загубениот главен град на древното кралство Линкестис.
Градиште беше откриено пред 15 години и од тогаш беше предмет на истражувања. Во 2023 археолозите применија неинвазивни техники, како подземни радари и LIDAR (light detection and ranging) - метод за мерење на точната оддалеченост на предмет од површината на земјата, со поставување на ваквата технологија на дрон. Наодите покажуваат дека постои голема урбана зона со акропол како и театар во македонски стил кои допрва треба да се ископаат.
Почетните проценки го лоцираа градот во времето на владеењето а кралот Филип Петти (221-179 пне), но неодамешно откритие на паричка изработена помеѓу 325 и 323 пне хронолошки го позиционира наодот во времето на владеењето на Александар Велики.
Според археолозите, ова откритие фрла нова светлина на древното македонско минато, кога оваа држава била една од првите модерни држави во Европа.

фото: Cal Poly Humboldt’s Cultural Resources Facility

извор

Почина Џејн Гудал, чии истражувања на шимпанзата редефинираа што значи да се биде човек

2 октомври 2025

Џејн Гудал, чија доживотна работа како приматолог помогна во проширувањето на разбирањето на светот за однесувањето и емоциите на животните, почина на 91 година, соопшти нејзиниот институт.
Нејзините теренски студии со шимпанза не само што ги срушија бариерите за жените и го променија начинот на кој научниците ги проучуваат животните, туку ги документираа емоциите и особините на личноста кај овие примати што ја замаглија линијата помеѓу луѓето и животинското царство.
„Откритијата на д-р Гудал како етолог ја револуционизираа науката, а таа беше неуморен застапник за заштита и реставрација на нашиот природен свет“, се вели во соопштението. Гудал беше назначена за Дама на Британската Империја во 2004 година, а во 2025 година беше наградена со Претседателскиот медал за слобода на САД. Таа беше именувана и за Гласник на мирот од страна на Обединетите нации во 2002 година.

извор

Венко Андоновски: Археологија на книгата

30 септември 2025

Оние книги што јас и мојата генерација ги нарачувавме од Лондон, сега ги има на секој книжевен сајт. Веќе нема потреба да плаќате царини за книги од странство – сето она што лично сум го купувал како студент – сега го има бесплатно во ПДФ. И тоа е одлично: книгата е достапна. Друго прашање е што достапноста сама по себе – не мора да биде добра. Затоа што достапно е сè: од порнографија до дрога.
Еве како доаѓавме до книги за испит во вчерашниот изумрен свет. Прво, си определувавме – колку денови ќе го подготвуваме испитот. Потоа, во група (сите што полагавме ист испит) одевме во НУБ (Народната и универзитетска библиотека). Тоа подразбираше да си планираш цело претпладне, некогаш и попладне – престој во библиотеката. Излегувањето од дома подразбираше и да си понесеш сендвич или пари за ручек. Подразбираше и да се качиш во градски автобус, па да патуваш најмалку половина час до библиотеката. Таму ја имаше сета литература за нашите испити, но книгите не ги даваа дома: мораше да се чита во заедничката читалница.
Тоа ми е главната поента: можеш да учиш сам, дома, на компјутер. Но можеш да учиш и во друштво, во библиотека. Што е поубаво? За мене поубаво е второво, за моите деца – првото. Разликата е огромна: кога си во друштво, се смееш, кажуваш вицови, си помагате околу нејасните книжевни термини, а ако некој заборавил да понесе сендвич, делите. Во читалницата се запозна и еден пар (таа идна медицинарка, тој иден математичар), и набргу направија свадба. Кога си сам во соба не е така. И да склучиш брак виртуелно со некого, не знаеш како мириса кога седи до тебе во читалница.

извор