Најголемата вистина е дека како сите големи одлуки, одлуката да се откорениш е донесена со малку несвесност, малку храброст, голема желба да заминеш и да направиш нешто ново од својот живот, со голема љубопитност кон непознатото и со тешка доза на тотално незнаење за сè она што во прв момент не си можел да го ставиш на сметка. А за да го видиш вистинскиот цех, треба да поминат денови, месеци, години.... кои ти донеле цел нов живот.
Треба да поминат првите години, кога си заслепен, кога си сконцентриран да научиш да се разбираш, да купиш леб, да следиш предавање или да најдеш работа. Треба да почнеш да разликуваш категории на луѓе, на места, треба да научиш што е вкусно а што не е, треба да научиш како и каде да пазариш, кој автобус да го фатиш, како да ги платиш сметките, како да заштедиш на лекар, да научиш трикови за емигранти, да се извежбаш да бидеш фино интегриран странец. Ова учење е како да почнеш да живееш пак.
Можеш да си измислиш нов идентитет, да станеш вегетаријанец или квази интелектуалец. Како дете кое треба да го реедуцираш, учиш азбука на странски живот, малку по малку. Понекогаш ова незнаење те понесува на големо и на високо, мислиш си ја нашол димензијата. Често ќе се мачиш, често е подрумски, пацовски живот, не во материјална туку во морална смисла.
После тоа идат години на адаптација. Носталгијата си зема свои сопствени контури, враќањето дома станува некоја опција од далеку, некоја магловита можност, а твојот живот во странство зема форма. Ова е време на социјална и лична интеграција, Си научил да разликуваш еден модел од друг, имаш можеби и своја политичка определба, дел си од некои асоцијации, знаеш добро да се движиш низ град. Добро збориш, убаво се разбираш со комшиите кои можда меѓу себе ќе си кажат:
"Славјанка е, ама не е лоша. Фино девојче е, работи, вредна е." Ова е само културно кажано дека по вокација и професија не си проститутка. Ќе си најдеш фина работа и ќе се задомиш. Така кога се враќаш во татковината за тебе ќе кажат дека – супер си се снашла. Чим си се омажила и си се вработила, си завршила работа.
Сè кажано во проста реченица. Без временски додатоци, без предмет и прилог. Само ти си се - снашла. Меѓувремето никој не го брои пошто најголемиот дел од луѓето кои ги знаеш и среќаваш не знаат да бројат во простор "помеѓу". Главно животот и на најблиските ќе им го раскажуваш на украдени делчиња овде онде, скокајќи епизоди и епизодишта зашто и онака сите ги интересира само крајниот резултат. А ќе немаш време никому да му раскажеш све со ред, сосе животните аксесоари. Истото време што ќе го немаш ќе направи и да не можеш да ги слушаш и животите на оние кои останале. И нема да ги разберереш нивните илјада зошто и илјада затоа.
И во меѓувреме, паралелно со оваа процедура на пуштање никулци на некое друго место иде и процедурата на откоренување од кај што еден сончев ден си заминал. Знаеш сè помалку луѓе, не разбираш некои нови жаргони, не ти се јасни многу нефункционирања, многу новини не ти значат ама буквално ништо. Можда не збориш: "Бев со карот на пазар", но тоа не прави разлика. Забораваш. Стануваш - не по своја желба или заради односот на другите, едноставно заради времето - туѓинец.
И овде можам да си кажам моето за едно глупо право на глас: странците после одреден број на години на жителство надвор од земјата, НЕ треба да имаат право на глас. Зашто јас да сум прашана за мислење кога не ѝ плаќам данок на државата, не произведувам за неа, не и плаќам струја, вода и канализација, не ги користам нејзините здраствени услуги и секоја година ми е сè подалечна? По кој основ јас да одлучам кој и како ќе ве владее вас? Само зашто имам право на глас? Заеби ти право на глас, имам јас право и полот да си го сменам, па тоа не значи дека мора да го искористам правото.
А од друга страна пак, ќе сакаш да имаш право на глас таму каде што се будиш, кај што газиш во кучкин измет, кај што чекаш три саати за да ти дадат уплатници за ѓубрарина, кај што си се заљубила и породила, кај што си имаш мислење за сенешто и кај што мислиш сепак дека емигрантите не се третирани како граѓани од прв ред, па сакаш да гласаш за психолошки да не се чувствуваш општествен лој. Ќе гласаш за страната која е поблага со странците, која ќе ја олесни процедурата за блиските да ти дојдат, која ќе направи да плаќаш помалку придонеси, за страната која можеби немаше да биде истата во твојата родна земја и немаше да биде истата ако не беше странец.
Тогаш, а овде меѓувремето качило доста години, ќе си сирена, минотаур, тогаш, (сум ви кажала веќе како викаат Италијаните) си ни риба ни месо. Не знам еве, дали ние имаме некаков сличен израз. Не си ни жена ни риба, ни коњ ни човек. Национален травестит кој е престар да се врати назад, а назад не му се ни враќа. Премлад за да се идентификува целосно со новиот пол. А фактот што си травестит значи дека ќе си носиш печат на газот засекогаш - навидум ќе бидеш секаде прифатен, практично можда никаде не.
Кога ние заминатите ја поминуваме границата, менуваме форма и печат: еднаш си извозна стока, друг пат увозна. А истиот си, пичкамуматер.
Кога се наоѓаме, која од Словенија, која од Холандија, која од Белгија или Америка, паѓа секогаш неизбежното прашање. "Ти би се вратила?" После следи празна тишина и одговор исцеден меѓу заби: "Не, не би."
Ете мал расказ за емигрантите. За полувремето на она "А бе она си е супер снајдена, си има добра работа, мажена е за Италијанец".
А си, не викам не си снајдена.
Сепак, само ние заминатите знаеме дека колку и да се снајдеш, колку и да ти убав новиот живот во странство, нема да престане да има моменти кои ќе те потесeтуваат дека не припаѓаш кај што си. И нема да му припаѓаш ниту на твоето минато. Конечно ќе станеш амбициозен космополит. Светски жител. Бездомник. Нит риба ниту месо.
Емили, Италија
