Пред шест дена медиумите прославија значаен настан: националната мрежа на Шпанија работеше целосно на обновлива енергија за прв пат во текот на еден работен ден.
Во 12.35 часот денеска (во понеделникот) по локално време светлата се изгаснаа низ Шпанија и Португалија и делови од Франција. Иако напојувањето беше брзо обновено во Франција, може да потрае една недела за целосно обновување на струјата во Шпанија и Португалија.
Тоа беше едно од најголемите мирновременски прекини што Европа некогаш ги видела. И тоа не беше случајно. Тоа не беше непредвидлив настан. Тоа беше неуспехот за кој многумина од нас постојано предупредуваа со години. Европските политички лидери систематски избраа да ги игнорираат.
Додека португалскиот мрежен оператор РЕН првично го обвини масовното затемнување на „екстремните температурни варијации“ и „реткиот атмосферски феномен“, реалноста е посериозна. Времето можеби го предизвика настанот, но тоа не беше причина за колапсот на системот.
Во традиционалната електроенергетска мрежа во која доминираат тешки машини за центрифугирање (централи на јаглен, гасни турбини, нуклеарни реактори) малите нарушувања, дури и од лоши временски услови, се апсорбираат од чистата физичка инерција на системот. Тешката ротирачка маса на генераторите делува како амортизер, отпорен на брзи промени во фреквенцијата и ја стабилизира мрежата.
Но, во системот за електрична енергија во кој доминираат соларни панели, турбини на ветер и инвертери, речиси и да нема физичка инерција. Соларните панели не произведуваат механичка ротација. Повеќето модерни турбини на ветер се одвоени од мрежата и обезбедуваат мала стабилизирачка сила. Системите базирани на инвертери, кои доминираат во модерните мрежи за обновлива енергија, се прецизни, но деликатни. Тие ја следат фреквенцијата на мрежата наместо да се спротивстават на ненадејните промени.
Како резултат на тоа, кога нарушувањето ја погоди мрежата на Шпанија на 28 април, имаше премалку тешка машинерија за да ги придуши осцилациите. Системите за заштита се исклучија за да се спречи оштетување на опремата. Фабриките се исклучија. Регионите се поделија. И за неколку минути десетици милиони луѓе останаа без струја низ Шпанија и Португалија.
Пет минути пред колапсот, во 12.30 часот, електричната мрежа на Шпанија работеше под многу невообичаени и опасни услови. Соларната фотоволтаична, сончевата термална и енергијата на ветерот заедно обезбедија околу 78% од целото производство. Нуклеарната обезбеди околу 11,5%. Индустриските отпадни постројки за топлинска енергија, додадоа уште 5%. Постројките на гас учествуваа со само околу 3% - помалку од 1 гигават низ целата мрежа.
Ова значеше дека скоро ниту еден генератор што може да се врти не беше приклучен на мрежата. Нема тешки турбини. Нема стабилизирачки моментум. Како резултат на тоа, кога нарушувањето се случило околу 12.35 часот, системот немал со што да го амортизира. Фреквенцијата на мрежата, во суштина отчукувањата на срцето на системот, веднаш падна.
Затемнувањето на Шпанија не беше само технички дефект. Тоа беше политички и стратешки неуспех. Тоа беше предвидлив резултат на игнорирањето на јасните, повторени предупредувања за тоа колку кревка станува модерната мрежа.
Планираното затворање на преостанатите нуклеарни реактори дополнително ќе ја намали способноста на мрежата да одржува стабилност под стрес. За разлика од обновливите извори на енергија, нуклеарните централи обезбедуваат стабилна, диспечерска моќност и придонесуваат за критична, вродена инерција на електричниот систем, помагајќи да се спротивстават и апсорбираат нарушувања.
Доколку Шпанија брзо не инвестира во синтетичка инерција, не ја одржува и прошири својата нуклеарна флота или не додаде некоја друга нова форма на тешко ротирачко производство, ризикот од идни прекини на струја само ќе се влошува.
Мајкл Шеленбергер, Public.News
