Токму тие карактеристики многумина веќе ги препознаваат како дел од пошироката слика на невродивергентност или, како што научникот Ник Вокер ја дефинира, „ум што функционира значително различно од доминантните општествени стандарди“.
Новите сезони на „Elsbeth“, „High Potential“, „Patience“ и „Watson“ само го потврдуваат трендот. Ликовите не се етикетирани како аутистични, но многу од нивните особини - хиперфокус, врвна логика, одбивност кон социјални правила - ги приближуваат до спектарот. А како што расте јавната свесност за аутизмот (денес проценките во САД се околу 1 на 31 дете), така расте и интересот да се препознаат тие шаблони во поп-културата.
Она што е интересно е дека вакви ликови постоеле многу пред да постои терминот „аутизам“. Шерлок Холмс, создаден во 19 век, е класичен пример: опседнат со детали, изолиран, логичен. Во едно од делата дури изјавува: „Емоциите се антагонистички поставени на чистото расудување.“ Одделни научници од неговото време ја романтизирале идејата дека генијалноста граничи со лудило - концепт што го обои раѓањето на детективскиот жанр.
Тоа „урамнотежување“ меѓу ексцентричност и генијалност стана формула што публиката ја сака. А од „Bones“ до „Criminal Minds“ и модерниот Шерлок, формулата и понатаму функционира. Како што вели и ко-креаторот баш на новиот Шерлок, Стивен Мофат: супер-интелигенцијата на ликот често „се плаќа“ со некаква социјална дисфункција - и токму тоа го прави попривлечен за гледачот.
Но новата ера на детективски приказни оди чекор подалеку. Наместо да ги прикажува невродивергентните ликови како осамени, ладни или „роботски“, сè почесто гледаме комплексни личности со пријатели, партнерства, емпатија и интензивна љубопитност за светот. „Elsbeth“ и „High Potential“ носат женски ликови со јасно препознатливи аутистични црти. Во „The Outsider“, Холи Гибни е една од првите црни, невродивергентни женски детективи на ТВ. А „Patience“, британско-белгиската серија, е првата што претставува експлицитно аутистична детективка, и тоа одиграна од актерка која самата е невродивергентна.
Таа за The Big Issue изјави: „Важно ми беше да не биде прикажана како роботски, асексуален дрон. Пејшнс е емпатична. Ги сака луѓето околу себе, само тоа го покажува на поинаков начин.“
Овие приказни добија и нов дом - онлајн заедниците. Таму, невродивергентни фанови споделуваат што значи да се видиш себеси на екран. Ако некогаш детективскиот жанр се обидувал да „објасни“ невообичаени умови, денес тие умови самите учествуваат во нивното обликување.
