Епифеноменализам е идејата дека нашите свесни умови не играат никаква улога во физичкиот свет, туку напротив - мислите ни се небитен производ на физички процеси што се случуваат во мозокот. Според епифеноменализмот, ние сме како деца што се преправаат дека возат кола - забавно ни е, ама никакво возење нема.
Што ако не се важиш? Што ако сите твои мисли, чувства, соништа и ужасни стравови се комплетно, изразено, спектакуларно неважни? Дали е можно менталниот живот што го водиме е само обично набљудување на телото додека ги прави сите важни работи да нè одржи живи?
Секој ден носиме илјадници одлуки и правиме безброј активности. Ги движиме нозете за да одиме, отвораме уста за да јадеме, им се насмевнуваме на блиските, ги бакнуваме саканите, и така натаму. Денес знаеме доволно за невронауката и физиологијата за да можеме и да сведочиме на овие работи и како се слулуваат. Можеме и да посочиме делови од мозокот што се активираат, патеки на нервните сигнали, како мускулите се грчат, како реагира телото. Едноставно можеме да сведочиме на сè што правиме.
Затоа се поставува прашањето - која е поентата на свеста? Ако можеме сè да објасниме со физички причини, што работа им останува на мислите?
Антропологот Томас Хаксли расправа дека мислите ни се како часовник што се огласува на секој час. Се слуша звукот, но на времето тоа не му значи ништо. Така, според него, е и со мислите и субјективните чувства. Може да ни се драги, но немаат никаква врска.
Сето ова потекнува од клучниот проблем на дуализмот, односно филозофската идеја дека умот и телото се две различни работи. Се работи за разбирање на тоа како нешто ментално, нефизиччко и субјективно може да влијае на физичкиот свет и на физичкото тело - а сепак - се случува. Ако сакаш чоколадо, ја придвижуваш раката и земаш.
Значи, како нематеријалното влијае на материјалното? Овој „проблем на случајна интеракција“ не се решава лесно и затоа некои филозофи го претпочитаат епифеноменалистичкиот одговор на „Можеби умот не прави ништо“.
Во одбрана на поентата да се има свест, има расправи дека може да се објасни со „теорија на интегрирана информација“. Во оваа теорија, свеста е нешто што излегува од сумата когнитивни процеси - или поточно, капацитетот на системот да интегрира информации. Со други зборови, свеста е нето производ од сите други нешта што ги прави умот, како синхронизирање сензорни влијанија, фокусирање на одредени предмети, пристап до различни типови меморија, и така натаму. Умот надгледува сè од центарот на една огромна мрежа и е резултат на неверојатно комплексните задачи што треба да ги изврши.
Ако ви звучи депресивно, сето ова не е аргумент дека свеста е едноставно грешка, или дека нема вредност бидејќи без свест не сме ние и не би постоело задоволство, не би имало свет. Не ни можеме да замислиме живот без свест (иако Рамбо и Лака го разглобија тоа во подкаст). А епифеноменализмот верува дека физичките настани, како синаптички искри и невронски интеракции ги предизвикуваат менталните настани.
Но, ако идејата е точна, значи дека нашите мисли не додаваат ништо во физичкиот свет што веќе не било присутно, што би значело дека сме заклучени во сопствените глави. Сите мисли на крај излегува дкеа немаат поента - како деца што се преправаат дека возат кола - забавно ни е, ама сигурно ние не возиме.
