Допаминот е невротрансмитер, хемиско соединение што ја регулира активноста на мозочните електрични патеки и игра клучна улога во процесите на задоволство, награда и мотивација. Кога правиме нешто пријатно или корисно, мозокот ослободува допамин како сигнал дека таа активност е вредна за повторување.
Како настанува допамински дефицит?
Современите стимуланси (социјални мрежи, преработена храна, онлајн игри, порнографија) предизвикуваат интензивни и чести допамински удари. За да се заштити од прекумерна стимулација, мозокот ја намалува допаминската активност, што резултира со намалено чувство на задоволство од секојдневни активности. Овој процес води кон потреба за сè поголеми и почести дразби, само за да се избегне непријатноста, а не за вистинско задоволство. Симптомите вклучуваат: раздразливост, анксиозност, несоница, незадоволство и постојана желба за стимулација.
Виновници?
Континуирана употреба на социјални медиуми со алгоритми кои постојано нудат нова содржина. Зависност од брзи извори на награда, како онлајн шопинг или видеа. Честа консумација на ултраобработена храна богата со шеќери. Натпреварувачко следење на лични навики преку апликации (вежбање, исхрана).
Сè што правиме, секој ден. Сепак, има начин да се ресетира системот.
Д-р Лембке препорачува 30-дневна апстиненција од проблематичната активност, наречена „допамински пост“. Целта не е целосна елиминација на задоволства, туку прекин со конкретната стимулативна навика (на пример, ТикТок, шеќер или онлајн игри) за да се овозможи мозокот да го врати природниот баланс.
Во првите 10–14 дена, симптомите можат да се влошат, но по четири недели се очекува подобрување во расположението и мотивацијата. По завршување на постот, се препорачува строго дефинирано повторно воведување.
За одржување на балансот, се нудат стратегии:
- Физички бариери: Не чувајте проблематични производи дома (преработена храна, алкохол, уреди).
- Временски ограничувања: Одредете конкретни денови и временски интервали за користење на медиуми.
- Општествено врзување: Опкружете се со луѓе што имаат умерени навики.
- Намалување на пристапноста: Исклучете известувања, отстранете апликации, користете аналогни алатки (часовници, книги).
Допаминскиот систем игра клучна улога во менталното здравје и секојдневното задоволство, а во средина што постојано нуди брзи и силни награди, свесното ограничување на стимулансите може да помогне во враќање на нормален праг на задоволство. Наместо целосна елиминација на задоволства, се препорачува реструктурирање на навиките за да се зајакне долгорочната психолошка благосостојба.
