Тој го опишува феноменот како „промискуитетно читање". Ние ќе бидеме воздржани околу ваквите споредби, но едно е јасно, дека проблем постои. А можеби и не?
На ручек пред еден месец еден пријател ме праша дали сум прочитал нешто добро во последно време. По малку размислување, го пофалив романот на Бен Лернер „Напуштајќи ја станицата Аточа". Мојот пријател ја прифати препораката и рече дека ќе ја побара. „Би ти ја позајмил мојата", реков, „но уште ја немам завршено. Всушност некако запрев со читањето пред неколку недели, откако поминав две третини, и треба да ѝ се вратам". Пријателот благо замижа, гледајќи ме скептично преку неговото бурито. Не можеше да сфати. Ако тоа е навистина добра книга, и толку кратка (186 страници), зошто ја оставив? Одлично прашање, можеби дури и неопходно, но немав баш добар одговор. Напуштањето книги е нешто што го правам, му реков, и нешто што не можам да престанам да го правам. Ќе почнам книга, ќе стигнам до средината, и потоа, иако уживам во неа, ќе ја оставам за нешто друго. Мојот пријател само тажно затресе со главата, веројатно за да ме откачи, и го фокусираше вниманието на буритото.
Оваа читачка навика е нешто кое го имам дијагностицирано во текот на изминатите неколку години, но ова е прв пат прв пат му ја признав некому. Загрижен сум дека тоа е веројатно симптом на некоја подлабока карактерна слабост, или фатална атрофија на интелектот. На масичката крај креветот има огромен куп полупрочитани книги во мек повез, кој ме прогонува како доказ на мојата читателска промискуитетност. Причината зошто не ги довршувам книгите не е тоа дека не сакам да ги читам; туку дека го сакам читањето премногу. Не можам да кажам не. Читам роман и ептен уживам. Потоа ќе влезам во книжарница и ќе видам нешто што сум го очекувал, и го купувам. Ќе почнам да ја читам новата книга во автобус додека одам накај дома, и тоа е крај на првобитната врска. Секако сум инвестирал во врската со претходната книга, но не можам да одолеам на новиот интерес кој ми го свртува вниманието. Веројатно тоа е еден измачувачки начин да признаам дека сум патетичен сериски книго-прељубник, кој трча по сè што има корица.
Не бев отсекогаш ваков. Порано го завршував она што го почнував. Не заради некакво повисоко чувство на обврска или должност; едноставно не бев толку ненаситен. Ако ми се допаднеше некоја книга, се задржував на неа, ако не, ја оставав. Оваа дихотомија веќе не е толку јасна. Тоа е делумно заради таа најсовремена од современите состојби, дегенеративното нарушување на обемот на внимание, кое сега влијае на речиси сите кои имаат интернет конекција. Многумина од нас се обидуваа да се тренираат, во текот на последната деценија, да гледаат во текстовите (или да не гледаат во нив) на различен начин. Кликате на линк за текст кој некој го ставил на Твитер или Фејсбук. Понекогаш текстот ќе ве заинтересира и ќе го прочитате до крај; некогаш нема да ви биде интересен и ќе продолжите на друго место. Но се фаќам себеси дека дури и текстот да ме интересира сепак кликам на друго место, заинтригиран од некој ембедиран линк или видео, или од некој страничен бар кој светка. Не велам дека интернет сосема ми ја има расипано способноста да се концентрирам кога е неопходно, но велам дека минувањето бројни часови на интернет секој ден има ефект на нормализирање на некој вид „брзопотезност", површен допир со текстовите. Сепак ги завршувам книгите, само што книгите кои ги завршувам се оние за кои сум се согласил да пишувам осврт или за кои предавам или кои се на некој начин важни за нешто што го пишувам.
Значи, ме загрижува, овој промискуитет; често се чувствувам како лош читател, неверен читател, неодговорен книжевен заведувач. Но вообичаено можам да ја анулирам оваа вина со тоа што ќе се потсетам дека ако си наметнам некој вид ембарго на започнувањето со нова книга пред да ја завршувам онаа што веќе ја читам, ќе завршувам со читање помалку книги. Така ќе бидам по методичен и коректен читател, секако, но и ограничен и со помал број прочитани. Има еден дел од „Животот на Семјуел Џонсон" - книга која ја почнав но никогаш не ја завршив - каде Џонсон дава необично краток и остар коментар на идејата дека треба да ја завршиш секоја книга која ќе почнеш да ја читаш: „Ова", вели, „секако е чуден совет; излегува дека треба со секој човек со кој ќе се сретнеш да останеш до крајот на животот. Некоја книга може едноставно да не вреди, или можеби во неа има само една работа која вреди, дали тоа значи дека треба цела да ја читаме?" Па, вака формулирано, веројатно не. Секогаш е супер да го имаш д-р Џонсон на твоја страна, и тој одлично поентира - дека не мораме да мислиме на книгите кои ги читаме како на некоја врска, дека тие можат да бидат и обични познанства - но сепак сум само половично убеден во доблеста на мојот метод.
Една книга која ја прочитав цела неодамна сепак ме натера да мислам на парадоксалниот начин на кој одредени книжевни дела можат да одат контра оваа тенденција, иако на прв поглед ја поддржуваат. Книгата беше „Minima Moralia" на германскиот филозоф Теодор Адорно. Адорно го напишал овој чуден и мрачен текст додека бил во егзил во САД во текот на последните две години на Втората светска војна и непосредниот нејзин крај. Во суштина тоа е тематски агрегат на 153 есеи и аформизми кои скокаат од една тема на друга, при што брзопотезните но интензивни коментари ретко се подолги од страница и пол. (...)
На некој начин за мене е мистерија како една книга како оваа, „Minima Moralia" може да го задржи моето внимание онаму каде еден линеарно структуриран роман или фино напишан теориски наратив можеби не може. Но во друга смисла, тоа е совршено логично: Адорно постојано напушта една линија на размислување за да премине на друга, па така разбиеноста на книгата добро се поклопува, за добро или за лошо, со моите стекнати читачки навики. Слично искуство имав и со други фрагментирани книги - онаа на Фернандо Песоа „Книга на нетишината", Е.М.Сјоран „Кратка историја на распадот", „Проектот Аркади" на Валтер Бенџамин - но токму Minima Moralia е најпарадоксална. Не верувам дека би се заљубил во неа да не е до мојата промискуитетност. Тоа е проблем кој планирам да го решавам, оваа промискуитетност - можеби со читање на третина од некоја книга за тоа како да ги сосредоточиш своите мисли во ера на отргнувањето на вниманието - но има и такви краткотрајни моменти кога тоа изгледа дека и не е толку лоша работа.
