„Не се дури“ - што кажуваме кога ништо не кажуваме?

Ако не сте го чуле зборот „дурење“ до сега вие сте среќни луѓе - веројатно ретко се муртите, не сте инаетливо лути, односно не се дружите со таквите. Но дурењето според психолозите треба да се земе сериозно, како пример на „интензивна комуникација без јасна порака“. 

Хомеровата „Илијада“ започнува со епско древно грчко дурење. Агамемнон, водачот на Грците, е присилен да ја врати Хрисеида, жената која ја има освоено како награда по битката кај Троја. Незадоволен, тој ја грабнува Брисеида, жената-трофеј на Ахил, „ѕвездата“ на грчката војска. Ахил мрчи дека тоа не е фер, соопштува дека си оди дома и демонстративно си влегува во шаторот. Добро, вели Агамемнон. Оди си. И онака никогаш не ни сакав да си тука. 

Повеќето од нас никогаш нема да ја искусат фрустрацијата од тоа нашиот човечки трофеј да е конфискуван од крал, но дурењето на Ахил сепак звучи познато. Имало моменти кога и ние сме се дуреле и муртеле (а можеби го правиме тоа дури и сега). Или пак сме морале да излеземе на крај со нечие туѓо „дуречко“ однесување. Зошто го правиме тоа? И зошто дурењето има толку лоша репутација?

Коренот на дурењето е чувството дека некој ни згрешил, дека сме жртва на неправда, иако можеби само сме лути на тоа дека не сме успеале. Видливата реакција, освен можеби по изразот на лицето, е повлекување од борба и воопшто од јавноста. Ахил се повлекол во својот шатор. Ние можеби едоставно одбиваме да зборуваме со оној кој сметаме дека ни згрешил.

Сепак, не секое повлекување во оваа смисла е дурење. Две нешта треба да бидат исполнети. Првиот елемент е дека оној кој ни ја сторил неправдата со нашето повлекување би имал негативни последици, на пример со тоа што би ја изгубил битката во примерот со Ахил или би доживеал етикетирање од јавноста како „лошиот“ во приказната. Второто нешто е нашето дурење да е јасно назначено, односно (парадосално) прецизно искомуницирано - дека во моментот го презираме изворот на нашето дурење и дека топката за смирување е кај другата страна.

Ова „искомуницирано“ не секогаш подразбира вербализација. Или пак може да подразбира само еден збор како одговор на „што ти е?“ - „ништо“. Оној кој се дури не секогаш признава експлицитно што е работата, но неговиот говор на тело и генерално однесување кажуваат поинаква приказна. Едноставно, тој или таа не се однесуваат како вообичаено и не вложуваат, она што британскиот филозоф од 20 век Пол Грис (Paul Grice) се нарекува „кооперативен напор“ во разговорот, при што дури и ако одговорот е „не“ или „ништо“ тоа сепак се образложува со повеќе (љубезни) зборови. 

Дурењето е форма на индиректна комуникација, само овој пат со помалку а не со повеќе зборови. Дурачот сака да каже „Јас сум вознемирен од твоето однесување и ќе се чувствувам подобро само ако го решиш проблемот што го имаш креирано и ако истовремено ме утешиш“. Ова никако не смее да се каже отворено затоа што води кон потпрашања и потреба од рационализација на ваквиот став (што оној што се дури не сака или не може да го стори). Успешното дурење значи дека потребите на лутиот ќе бидат испочитувани без дискусија. 

И тука доаѓа она за што дурењето може всушност да биде корисна стратегија преку која оние кои во моментот немаат моќ да се наметнат можат да ги остварат своите права и желби. Зошто тогаш дурењето е на толку лош глас? Можеби затоа што за негово разрешување е потребно трпение и читање помеѓу редови, нешта за кои главно никој не е подготвен, особено ако спроти нас има некој што нè гледа луто и под око. Истовремено, дурењето може да се сфати како манипулација, емотивна уцена дека ќе бидеме подложени на невербалната пасивна-агресија додека не попуштиме, со нервите. Сепак, самото може да е симптом на неразрешени меѓучовечки односи, кои е подобро да ги отплеткаш, отколку да развиеш брчки од толку муртење. 

извор

17 мај 2023 - 08:52