Букбокс читанка: „Јазикот е чудна ѕверка“ од Марина Костова

Марина ја знам со години. Ситна но пркосна, со редок „ноу-булшит“ став, не како поза туку како кредо. Отсечна во говорот и артикулирана до степен кој прави да ти е незгодно, ако на пример за филм искоментираш само дека е „добар“. Сочувствително строга, нетипично македонски одговорна. Секогаш мислев дека за да бидеш Марина мора да си од некое друго место. Сега сфаќам дека, иако често сме се гледале, секогаш со нас имало други луѓе. Читајќи ја оваа книга конечно бевме сами, на тоа друго, нејзино место.

„Кога имав 7 години...“

Така почнува „Јазикот е чудна ѕверка“, прва прозна книга на Марина Костова, од чии дебитантски текстови всушност имаат поминато децении. Книгата жанровски е баш таква, чудна ѕверка. Лични истории, „цртички“ од животот кои се често фејсбук постови, некои од нив долги колку едно хаику, исколажирани со  новинарски текстови, интервјуа, филмски критики. 

Првата цртичка е за смрт на едно бебе. Втората е за смртта на татко ѝ. Третиот текст, „Љубов и смрт“, е осврт за филм на Михаел Ханеке, кој зборува за умирање. Последниот е за смртта на три другарки во пет години. Директно или индиректно, ова е книга за смртта. Како таква, таа можела да биде напишана само на одредена возраст, кога струите на минатото почнуваат да влечат, како песната на сирените за која не помага ни восок во уши, ни врзување за кормило. Еден начин да се преживеат тие демонски длабочини, истовремено исцелителни и полудувачки, е да се пишува - со носталгија кон минатото, и со тивка, а жестока лутина кон сегашноста. Бидејќи таа не е она на што сме се надевале, и она за што сме вложувале.

Влогот на Марина и на нејзината новинарска генерација, чија кариера започна паралелно со осамостојувањето на Македонија, беше голем. „Се чувствувавме како да јаваме на бранот на историјата и сечеме точно низ него, гледајќи ја в очи, со насмевка“, вели таа во нејзиниот говор при примањето на наградата „Мито Хаџивасилев-Јасмин“ за 2018, поместен во книгата. „Што се вика, го зграпчивме денот. А после, денот нè зграпчи нас“. Резигнацијата обично е правопропорционална со очекувањата. Дали е среќа што веќе ги немаме? Но ослободувајќи се од нивното бреме се отарасуваме и од концептот на иднина, од поттици за други можни, подобри светови. 

Делови од книгата се нурнувања, други се соочувања очи во очи, трети се погледи од страна. Најтрогателниот за мене е кадар од птичја перспектива: мајка и дете стојат фатени за раце пред огромен видеобим и пеат на пуст плоштад. Среде бурата од најлонски ќеси, раскапани плочници и напикани коли, во град за кого се сеќаваме како да сме го напуштиле. Единственото што уште нè крепи е допирот на таа, една рака.

Илина, Букбокс

14 мај 2022 - 14:06