Почина Маршал Берман

Американецот кој го сакаше Маркс

Берман (1940), кој заради долгата коса и брада дури и личеше на Маркс, промовираше нов начин на разбирање на германскиот филозоф - не (само) како некој кој ги инспирирал советските револуционери, туку и како некој кој извршил влијание врз слободните мислители воопшто.

„Луѓето како Вуди Гатри или Артур Милер го имаат фатено духот на Маркс подобро од што тоа го има направено Ленин. Американската прогресивна традиција е вистинската ризница на марксистичката мисла", изјавил тој.

„Сè што е цврсто се топи во воздухот, сè што е свето се сквернави, а човекот најпосле мора да се соочи со трезвени сетила со вистинските услови на неговиот живот, и со неговите односи со другите луѓе." Ова е реченица од првото поглавје на Манифестот на Комунистичката партија на Маркс и Енгелс, која Маршал Берман ја има искористено за наслов на неговата најпозната книга, „Сè што е цврсто се топи во воздухот: искуството на модерноста" (1982). Таа претставува пофалба на модернизмот, но и отпор кон постмодерните идеологии, за кои Берман сметал дека се бездушни и дека не нудат надеж.

Да се биде модерен значи да се искуси личниот и општествениот живот како вртлог, да се набљудува сопствениот свет и себеси во постојана дезинтеграција и обновување, мака и страв, дуалност и контрадикција: да се биде дел од универзум во кој сè што е цврсто се топи. Да се биде модерeн значи да се биде среде тој вртлог како дома.

Берман во книгата го следи процесот на модернизација низ уметноста, литературата и архитектурата - од Гете, Маркс и Достоевски, до Бодлер, Пушкин и историјата на Њујорк. Но освен со голема ерудиција тој се карактеризира и со голем оптимизам, и во пишувањето и во јавниот ангажман. Голема љубов му бил родниот Бронкс и Њујорк. Особено го болел засилениот процес на урбано планирање на сиромашните градски населби, кое толку ја крева цената на имотот и услугите во тој дел од градот што дотогашните негови жители не можат веќе да си дозволат да живеат таму. Токму тоа според многумина сега се случува на Менхетен - местото каде Берман го минал целиот негов живот. Тој почина од срце на 11. септември.

16 септември 2013 - 12:43