„Пишувај за она што го знаеш“ е одличен новинарски и писателски совет, кој со оглед на својата биографија авторката на оваа книга доследно го следи. Родена во Токио, во семејство во кој таткото бил преведувач и книжар, кога наполнила 19 се качила на транс-сибирската железница за да ја посети Германија, каде и се преселила откако завршила руска книжевност во татковината. Во Хамбург работела како застапник на книжарскиот бизнис на татко ѝ, но по некое време запишала студии по современа германска книжевност, а докторирала на истата тема на Универзитетот во Цирих. Книжевната кариера ја започнала со двојазично (јапонско-германско) издание на своја збирка поезија, а нејзините следни прозни дела ги добиле најзначајните книжевни награди во Јапонија. Често издава две верзии на еден ист (или сличен) ракопис на германски и јапонски.
Оттаму, не е необично што прашањата на идентитетот и јазикот се нејзини централни интереси, особено во романот „Расеани низ целиот свет“. Неговиот англиски превод излезе во 2022, а Тајм ја прогласи книгата за една од 100-те најдобри во минатата година. Дејството се одвива во не толку далечна иднина во која Јапонија, под околности кои имаат врска со намалувањето на наталитетот и климатските промени, едноставно исчезнала. Хируко е некогашна жителка на таа „земја на сушито“, опис кој во далечните спомени на луѓето го заменува вистинското име на таа некогаш моќна држава (чие вистинско име всушност и воопшто не се спомнува). Пребегана уште пред катастрофата во Европа, таа има создадено свој јазик, „панска“ - мешавина од скандинавски говори која прави таа да звучи како Јода од „Војна на ѕвездите“.
„домашно направен јазик. нема земја каде престојувам. три земји искусено. недоволен простор во мозокот. затоа направив нов јазик“.
Љубопитна да се поврзе со други расселени говорители на нејзиниот мајчин јазик, на којшто се присеќава како на загубено чувство за мирис и вкус (лингвистичкото „умами“), таа започнува потрага во која, како во некаква Шекспирова комедија, бројот на лицата од поглавје во поглавје само се зголемува, додека во еден момент не почнат да се разоткриваат скриените врски помеѓу нив. Акаш е Индиец-трансексуалец, Нанук е гренландски Инуит кој се претставува како азиски готвач, Кнут е ентузијастичен лингвист, а мајка му е доброчинител која гревот на данското колонизаторско минато сака да го измие со „спонзорирање“ млади Ескими. Тие тргнуваат во потрага по некогашен сопственик на суши бар во Арл, Франција по потекло од Фукуи. Името на местото е реално, но во него има и силна симболика - „фуку“ на јапонски значи и „среќен“, точно спротивно од судбината на неговите жители во книгата кои морале да го напуштат поради штетно радиоактивно зрачење (можеби асоцијација и на Фукушима - со буквално значење „благословен остров“).
И покрај мрачната пост-апокалиптична тема, романот е прилично ведар и забавен и на моменти делува како тинејџерска авантура или потрага по скриено богатство - зборовите од исчезнатиот јазик кои сега постојат само во стари учебници или се расеани низ светот во потиснатата свест на преживеаните говорители. Дека тој свет се разликува од сегашниот сфаќаме само по некои детали, како на пример постоњето на „генопари“, виртуелна валута која може да се подигне со поднесување влакно или друг вид генетски материјал. Но преку злокобното предвидување дека може да исчезне јапонскиот, Тавада всушност предупредува на исчезнувањето на кој и да е јазик и култура, па дури и на онаа генералната - човечката. Хероите на борбата против таквата судбина се дружина непознати, „вооружени“ само со солидарност и љубопитност. Како и подготвеност да комуницираат, па макар и на измислен јазик.
Илина, Букбокс
