Bookbox

Замислете дека сте маж кој последниве триесет години имал многу близок пријател, маж, со кого не само што професионално соработувал туку и пиел по кафани, се тепал и правел други стереотипно „машки“ нешта. Одеднаш, на 61 година, вашиот пријател ви кажува дека ќе стане жена, со цицки, репче и цветни фустани. Дали ќе му понудите да тргнете на пат низ земјата за да го поддржите во оваа идеја?

„Помошно средство за секаква намена за потребите на вашата канцеларија или дом“. Вака гласи препорака со пет ѕвездички на книга на Амазон. Не која било книга, туку учебник со 1279 страници, тврда корица и (навидум) едноставен наслов: „Гравитација“.

Шарлот, Емили и Ен не се ни Бронт, ни Бронте, туку Бронти?

Денес, 26.09., излезе вест дека е исправена грешка направена уште пред 85 години, со тоа што во Поетското катче на Вестминстерската опатија презимето на сестрите кои на македонски (српски, бугарски) ги знаеме како БронтE биле напишани без две точки врз е-то. На англиски без тие ознаки некој може да го прочита презимето како „Бронт“, а всушност е Бронти.

Oд каде потекнува идејата за „рамноправност“?

Човечката историја е цик-цак линија на доминација и обиди за регулирање на истата, со развивање на кооперативни начини на живеење. Последново е „цик“-от. А „цак“-от е огромен чекор нaназад во периоди кога поради потреба од работна рака (поради земјоделие или индустрија) хиерархиските структури повторно биле воспоставувани, посилни од претходно. 

Kaранфилче: ароматичниот зачин кој создал империи

Позади еден навидум скромен зачин стои сложена историја на царства и профити, колонијализам и глобализација. Според локалните верувања, пак, растението имало еден куп моќи. Жените од островите го користеле тајно како афродизијак, верувајќи дека го зголемува сексуалниот апетит. Мажите го користеле во време на војна, сметајќи дека ги прави невидливи и оттаму неранливи. 

Букбокс читанка: „Кажи ѝ на машината лека ноќ“ од Кети Вилијамс

Да се чита овој роман е како да се гледа филм. Всушност, можеби филмскиот јазик уште подобро би му одговарал. Годината е 2035-та, а луѓето се се уште опседнати со она што ги мачи со милениуми - сопствената среќа.

Смел-о-вижн: пропаднатиот обид филмовите да мирисаат

Звукот, бојата и специјалните ефекти го трансформирале искуството на гледање филмови. Но на ова поле има и иновации кои едноставно не се „фатиле“. Еден од нив предвидувал прскање соодветни ароми во текот на проекцијата - кино-салите мирисале на рози, бензин, свеж морски воздух. Но не за долго. 

Во 2024 ќе излезе до сега необјавен роман на Габриел Гарсија Маркес

„Ќе се видиме во август“  е книга за чиешто постоење долго време кружеа гласини помеѓу обожавателите на Маркес. Таа навистина била чувана во неговата архива на Универзитетот Тексас, а ќе се појави во книжарниците следната година. 

Книжевно дело кое е истовремено и друштвена игра

Раскажувањето добри приказни преку игри е навистина тешко. Тие наметнуваат и такви предизвици со кои писателите вообичаено не се соочуваат. На пример, ако на играчот му е дозволено да носи примарни наративни одлуки, тогаш приказната веќе нема дефиниран протагонист. Ако пак му се одрече контролата врз одвивањето на приказната, тогаш се укинува главниот елемент што игрите го нудат во споредба со потрадиционалните, статични наративни медиуми - интерактивноста.

Вештачката интелигенција е закана за Википедија?

Меѓу големиот број последици од (барем за нас, лаиците) неочекувано брзиот подем на генеративната вештачка интелигенција, е дилемата околу корисноста или ризикот да се работи со големи јазични модели за генерирање содржини. На пример на најкористениот извор на информации, отворената енциклопедија - Википедија.

Кога ставале радиум во чоколадото

Во не така далечното минато радиумот, за кој денес се знае дека има крајно негативни ефекти по здравјето, бил користен како подмладувачка состојка, лек против импотенција, „зачин“ во чоколадото, па и „прекрасна“ ноќна светилка, која испушта необична светлина во темна просторија.

Каква е таа струка „писател“?

Дали писателството е занимање, професија, струка или занает? Може ли да се споредува со механичар, водоводџија, електричар? Или дремењето пред монитор и трепкачки курзор е повеќе вокација, нешто што тој човек согласно својот талент и вештини е повикан да го прави?

Најкратката војна во историјата која траела - 38 минути

Никој не би требало да сака војна, особено не таква која би се викала „Стогодишна војна“ (како што била наречен конфликтот помеѓу Франција и Англија кој започнал во 14-ти а завршил во 15-тиот век, и всушност траел 116 години). Но ако судирот е неизбежен, тогаш е подобро да заврши колку што е можно побргу. На пример - за пола саат.

„Море од дрвја“ - приказната за шумата на самоубијците во Јапонија

Северозападно од планината Фуџи се наоѓа Аокигахара, шума која е толку густа што е позната како „море од дрвја“. Голем број посетители го бираат ова место како нивна последна дестинација. Тука се одвива и дејството на истоимениот филм со Метју Мекконахи, во режија на Гас Ван Сант.

Сите сме Велики

Се сеќавате на песната на Систер Слеџ, We are Family? Епа изгледа навистина сме, ако ништо друго во Европа, далечни братучеди, золви, јатрви и баџанаци, поврзани со едно единствено име на монарх од деветтиот век.

Тао-то на користењето мобилен: како ритуалите можат да ја променат нашата врска со технологијата

Ограничување на времето пред монитор. Минималистички апарати. Оставање на мобилните на купче за време на вечера. Нема недостаток на креативни „решенија“ за нашата нестабилна врска со паметните телефони. Потрошувачката е непријателот, ограничувањето е решението, а новите навики се ветениот резултат. Целта? Попродуктивен живот, ослободен од бескорисното скролање и испразноста на социјалните медиуми. Звучи фино, но не врши работа.

Нежната уметност на шведското претсмртно чистење

Во 2018 излезе англискиот превод на книга чиј поднаслов е „Како да се ослободиш од глупости што си ги собирал целиот живот“ на шведската авторка Маргарета Магнусон. Иако звучи како уште еден практичен и несентиментален пристап кон средување на куќата, таа, како и новата серија поврзана со неа, имаат посебен, скандинавски шарм.

„Со нејзини зборови“: нова книга со дневнички записи на Ејми Вајнхаус

Изданието кое е одобрено од семејството ќе содржи и рачно напишани стихови и до сега необјавени фотографии, и ќе биде објавена две недели пред датумот кога Ејми ќе полнеше 40 години.

Џејмс Бонд против Џејмс Бонд: приказна за авторски права и плагијаторство

Пред четириесет години Роџер Мур и Шон Конери се „судриле“ на билетарниците на кино-салите, додека во нив истовремено се прикажувале „Октопус“ и „Никогаш не вели никогаш повеќе“. Вториот бил неофицијален, без славната шпица и без карактеристичната музика. Но на гледачите тоа не им пречело. 

Не можеме да се договориме што е „пингвин“ (не па за друго)

Дигиталниот речник на македонски јазик го дефинира пингвинот како „голема црно-бела јужнополарна морска птица што не лета, оди исправено, но вешто плива“. Слично стојат работите и во Меријам-Вебстер, речникот на англиски јазик, каде тоа е „исправена птица која не може да лета, а живее на јужната хемисфера“. Кога би прашале тројца од нас што е „пингвин“ сигурно не би добиле три ни приближно толку слични дефиниции.

Научниците прават дронови од препарирани птици

Иако на прва звучни необично, препарираните тела на птиците се користат за набљудување на живиот свет на помалку инвазивен начин. Јасно е додуша дека и на војската и на разузнавачите им одговараат дронови кои не личат на машини, но засега е рано да се размислува за можните (зло)употреби. 

Во слава на иритацијата

За разлика од лутината, тоа да си надразнет, нервозен, иритиран не содржи никаква радикалност или гламур. Па сепак, тоа е можеби чувството кое ни треба во моментов, како предизвик да работиме на себе. 

Калипсо - карипскиот стил промовиран од Хари Белафонте

Денес, 25.4, медиумите објавија вест дека на 96 години во својот дом во Њујорк починал Хари Белафонте, харизматичен пејач и активист за човекови права, чија кариера тргна по нагорна линија по албумот од 1956, „Калипсо“. Неговиот наслов е всушност музички стил, за кој светот дозна токму преку песните на Белафонте.

Од зелка зелено до гавран црно - древната практика на дијагностицирање преку бојата на урината

Средовековните ракописи прикажуваат спектар бои и конзистенции кога ја опишуваат урината. Уроскопијата била сложена практика од која лекарите можеле да извлечат податоци за историјата на пациентот, дијагнозата на неговата болест но и да предвидат колку ќе живее.

Мајмунот кој работел за железницата и никогаш не згрешил

Бабунот Џек бил повеќе од милениче. На својот господар - скретничар на железница, кој останал без двете нозе, цели девет години му бил личен асистент. Ја познавал сета сигнализација и самиот, без ниту една грешка, ги поместувал лостовите насочувајќи ги возовите. Вештина и работна етика на која можат да му позавидат голем број човечки примероци.

Букбокс гледаше: „Сент Омер“ (2022)

Заснован на вистинско судење во Франција од 2016 на имигрантка од Сенегал за убиство на својата 15-месечна ќерка, во кое главен аргумент на обвинетата и на одбраната било дека таа го сторила делото под влијание на магија.

На 22 април, Меѓународниот ден на Земјата: како се поврзани јазикот и климата

Светот почнува да станува неподносливо топол. Во летните месеци се случува школки на плажите на Калифорнија да се варат во сопствените оклопи. Купишта отпад се палат „од ништо“ и предизвикуваат огромни шумски пожари. Во меѓувреме, 90% од американските домови се ладат со клима уреди. Огромно количество енергија е потребно за да се избегне климатската реалност. Но изгледа како голема енергија да се вложува и во употреба на јазик кој ќе одбегне да нè алармира за истата. 

Букбокс друштвени игри: „Фотосинтеза“ или како да не бидеш „дрво“ за садење дрвја

Третиот текст во оваа подрубрика е инспириран од ритамот на природата што го сведочиме од нашиот прозорец - со секој изминат ден сонцето е посилно, вегетацијата разлистува, се слуша песната на птиците. Заедно со интензивниот априлски дожд, ова најавува дека новонасадените дрвја добро ќе се фатат. И ќе пораснат...за едно десет години. Но има и побрз начин од семка да пораснеш дрво и да му се радуваш - играјќи ја оваа игра.

Патлиџаните што растат на струја: експериментите со растителен електрицитет што биле отфрлени како шарлатанство

Пред два века неколкумина научници биле зафатени од необична опсесија - како да ја искористат електричната струја за побрзо и поефикасно одгледување растенија. Тогашната научна јавност ги оценила овие напори како „мамбо-џамбо“. Но денешната наука ги потврдува нивните наоди.