Bookbox

Замислете дека сте маж кој последниве триесет години имал многу близок пријател, маж, со кого не само што професионално соработувал туку и пиел по кафани, се тепал и правел други стереотипно „машки“ нешта. Одеднаш, на 61 година, вашиот пријател ви кажува дека ќе стане жена, со цицки, репче и цветни фустани. Дали ќе му понудите да тргнете на пат низ земјата за да го поддржите во оваа идеја?

„Помошно средство за секаква намена за потребите на вашата канцеларија или дом“. Вака гласи препорака со пет ѕвездички на книга на Амазон. Не која било книга, туку учебник со 1279 страници, тврда корица и (навидум) едноставен наслов: „Гравитација“.

Шарлот, Емили и Ен не се ни Бронт, ни Бронте, туку Бронти?

Денес, 26.09., излезе вест дека е исправена грешка направена уште пред 85 години, со тоа што во Поетското катче на Вестминстерската опатија презимето на сестрите кои на македонски (српски, бугарски) ги знаеме како БронтE биле напишани без две точки врз е-то. На англиски без тие ознаки некој може да го прочита презимето како „Бронт“, а всушност е Бронти.

Oд каде потекнува идејата за „рамноправност“?

Човечката историја е цик-цак линија на доминација и обиди за регулирање на истата, со развивање на кооперативни начини на живеење. Последново е „цик“-от. А „цак“-от е огромен чекор нaназад во периоди кога поради потреба од работна рака (поради земјоделие или индустрија) хиерархиските структури повторно биле воспоставувани, посилни од претходно. 

Kaранфилче: ароматичниот зачин кој создал империи

Позади еден навидум скромен зачин стои сложена историја на царства и профити, колонијализам и глобализација. Според локалните верувања, пак, растението имало еден куп моќи. Жените од островите го користеле тајно како афродизијак, верувајќи дека го зголемува сексуалниот апетит. Мажите го користеле во време на војна, сметајќи дека ги прави невидливи и оттаму неранливи. 

Слатката приказна за стевијата

Карактеристична за Парагвај, Ка’а хе’е, како што оваа билка се нарекува oд домородното население, има долга историја која може да се следи низ нејзиното користење во традиционалната медицина, јапонската наука за храна и американскиот маркетинг.

„Декоративни испосници“ - чудната мода на богатите земјопоседници

Не станува збор за онакви декоративни гипсени статуи кои се ставаат по дворовите во форма не лебеди, џуџиња и што уште не. Ова се живи луѓе кои требало за одреден надомест да се согласат да живеат изолирано на имотите на богатите. 

Букбокс друштвени игри: „Вингспен“ или како да престанеш да јадеш пилешки прсти

Приказната оди отприлика вака. Во 2018, кога Иван е уште во основно, оди во парк на птичарење организирано од Македонското еколошко друштво, каде повеќето учесници „вооружени“ со двоглед и мапи прв пат во животот учат како да набљудуваат и да препознаваат птици. Напред до 2023-та, кога низ играње „Вингспен“, тој сериозно почнува да размислува за купување теле-објектив, знае што е „циконија циконија“ и „сколопакс минор“ и со други очи да гледа на софрата кога му се принесува пилешки стек.

Како производителите на печки помогнале да се измисли модерниот маркетинг

Во времето пред централното греење и електричната струја, печките биле голем бизнис. Но нивното влијание не се однесува само на затоплувањето и подготвувањето храна.

Писатели тужат вештачка интелигенција затоа што незаконски „голтала“ нивни книги

Насловов звучи како пародија на научно-фантастичен наратив. Но за оние што го следат брзопотезниот развој во областа на вештачката интелигенција ова е сосема логичен след на настаните. Додуша, само почеток. Сега луѓето ја тужат ВИ. Следно - машините ги тужат луѓето што се обидуваат да им украдат идеи, кои некогаш биле човечки?

Што не кажувате вакви работи?: зошто НЕ треба (секогаш) да се живее во моментот

За еден куп совети за исполнет ментален и физички живот, кои на прво слушање звучат некако логично, постои и контра совет кој, парадоксално, може исто така да држи вода. Мастите не чинат - сланината е супер. Кардио вежбите го продолжуваат животот - никако кардио! Е сега, после години обид за тренирање зен став на „живеј во сегашноста“, не морало така.

Се чувствувате дезориентирано во трговски центри? Намерно е и има посебно име.

„Груенов ефект“ е моментот кога муштеријата влегува во шопинг мол или продавница, и опкружен од намерно збунувачко уредување на просторот, почнува да губи чувство за своите првични намери, што го прави поподложен на импулсивно трошење. Знаете за што зборуваме, нели?

Џек Унтервегер: новинар, поет и сериски убиец (кому е посветена претстава што ќе игра на Охридско лето)

Денес научивме дека Џон Малкович ќе настапи на Охридско лето со претставата „Пеколна комедија - исповед на еден сериски убиец“. Таа се однесува на Јохан „Џек“ Унтервегер, најпрвин осуден за едно убиство, па ослободен по барање на тамошната интелектуална елита, па пак суден за петнаесет други убиства. 

Што ќе се случи сега кога ТикТок влегува во издаваштвото на книги?

Неодамна на пазарот се појави нова издавачка куќа, БајтДенс, дел од компанијата ТикТок, која освен по кратките вирални видеа е позната и како социјален медиум преку кој се промовираат книги, кои на тој начин бргу стануваат бестселери. Многумина во издавачкиот свет сметаат дека ова ќе создаде нелојална конкуренција на сметка на авторите кои не се, и не сакаат да бидат на оваа социјална мрежа.

Пловечкиот универзитет - судбината на еден необичен образовен експеримент

Во 1926 професор од Њујоршкиот универзитет - образовен реформатор со големи соништа - се нафатил на храбар експеримент. „Храбар“ значело (а и денес значи) дека шансите да не успее биле големи. Така и испаднало.

Жабутикаба: збор кој означува овошје но и „бразилштина“

Приказната за жабутикабата почнува со посета на локална алкотека во која пристигнало ново овошно пире за коктели. Чудно и името, и вкусот, но и значењето на самиот збор.

„Башибозук“ е навреда во - францускиот!

Го користиме за некакво разуздано, непримерно однесување, а како таков постои не само во македонскиот туку (неочекувано) и во францускиот. Таму е подзаборавен термин кој додуша може да им се најде деновиве.

„Ро“ - измислениот јазик создаден пред повеќе од еден век

„Ро е јазик, но не постои земја под ова име. Тоа е измислен говор, со чиешто познавање светот ќе стане една нација, затоа што јазикот е бариера која создава голем број недоразбирања помеѓу луѓето“. Вака пишувал американскиот свештеник Едвард Пауел Фостер, кој осмислил интересен начин на формирање зборови, преку кој лесно се открива категоријата во којашто тие спаѓаат. 

Букбокс гледаше: „Загубениот крал“ или како една жена-аматер успеа да го најде гробот на Ричард Трети

Филм за добро расположение, базиран на вистинската приказна за пронаоѓањето на гробот на британскиот крал од страна на Филипа Ленгли во 2012. Но и многу повеќе од тоа - критика на академскиот естаблишмент кој суетно и арогантно знае да одбива свежи идеи и алтернативни приказни. 

Назад парите!: првата поплака од муштерија во пишуваната историја

Откако постоеле услужни дејности и трговија имало и луѓе кои не биле задоволни од тоа што го добивале и плаќале. Поплаките од потрошувачите можеби делуваат како некоја нова демократска измислица, но тие се многу постари од модерното, конзумеристичко општество.

Заборавен предмет на денот: накит со миризлива сол или оцет во време кога луѓето ретко се бањале

„Винегрет“ е француски прелив за салати. Но има еден предмет наречен „винегр де тоалет“, мало кутивче во различни облици кој содржел оцет ароматизиран со различни супстанци, кои се користеле за да ги покријат непријатните мириси. Зборуваме за време пред стикчиња и дезодоранси, како и пред денешните тушеви.

Приказната за „Титаник“ не завршила со неговото потонување - што се случувало со телата?

Дали некој патувал во економска или во луксузна класа на славниот брод не значело само привилегии во текот на пловидбата, туку и вид третман по големата трагедија. Со оглед на ограничениот простор на бродовите-спасувачи, телата на посиромашните биле враќани в море, а оние на богатите чувани за да бидат достојно погребани на копно. За ова придонел и тогаш новиот концепт на животно осигурување.

Oна чувство дека зборот ти е на врв јазик? Епа не е.

Понекогаш точно знаеш дека има збор за нешто, но мозокот не може да го најде. Ова фрустрирачко чувство се нарекува „на-врв-на-јазик“ (НВНЈ) или на англиски tip-of-the-tounge (TOT). Со децении психолозите претпоставуваа дека станува збор за делумно присеќавање на одговорот. Ново истражување вели - не баш.

Како Томас Едисон ги измамил медиумите убедувајќи ги дека прв ја измислил сијалицата

Една година пред навистина да развие асална сијалица, „волшебникот од паркот Менло“ создал илузија дека неговиот прототип работел подолго отколку што тоа било случај.

Најголемиот крадец на уметнички дела на сите времиња, кој тоа го правел од љубов кон уметноста

Стефан Братвајзер помеѓу 1995 и 2001 украл околу 300 уметнички дела од 172 музеи додека патувал низ Европа работејќи како келнер, што во просек значи една кражба на 15 денови. Го нарекуваат „најконзистентниот“ (веројатно еуфемизам за најуспешен и најупорен) крадец на уметнички дела на сите времиња. Но најинтересното е што правел со украдените предмети - ништо.

„Шушотаж“ - кога преведувачите шепотат во увце

Неодамна научивме израз кој им е познат на толкувачите и симултаните преведувачи. И гуглајќи го наидовме на многу симпатично филмче на темата.

Титовата утопија среде пустина: приказната за бегалскиот логор Ел Шат

Неодамна на Фестивалот на медитерански филм во Сплит се одржа премиера на филмот „Ел Шат - нацрт за утопија“ на документаристот Иван Рамљак. Станува збор за приказна за политички настан без преседан во глобални размери во текот на Втората светска војна, за кој упорно со години се молчело. 

Професорка од Харвард која го истражувала феноменот на нечесност обвинета за фалсификување резултати

Во една фина мета-приказна, Франческа Џино, проминентна професорка од Харвард, наводно ги фалсификувала резултатите во своите истражувања од областа на бихејвиоралните науки, на тема - чесност.

„Франкфуртска“ - приказната за првата модерна кујна во историјата

По Првата светска војна градските власти во Франфкурт започнале значаен потфат. Голем број жители се соочувале со сиромаштија, па во втората половина на 1920-тите со јавни пари биле изградени над 10.000 домови. Тој проект бил еден првите примери на модерна архитектура, едноставна, чиста и униформна. А во него особено фалена и влијателна била една просторија - кујната.