Букбокс читанка

„ТРИ НАПРЕД, ТРИ НАЗАД“ од Јовица Ивановски

„Земете го зборот пеперутка. За да го употребите не е нужно вашиот глас одеднаш да тежи помалку од грам, или да му закачите мали правливи крилца. Не е потребно да измислите сончев ден, или поле со нарциси. Не е неопходно да бидете вљубени, или да сте вљубени во пеперутки. Зборот пеперутка не е вистинска пеперутка. Постои збор, и постои пеперутка. Ако ги помешате овие две работи луѓето ќе имаат право да ви се смеат. Не му придавајте толку значење на зборот. Тој е само податок. Тој не е можност да лебдите, да се извишите, да се спријателите со цветовите, да симболизирате убавина и кршливост, или да имитирате пеперутка. Не ги глумете зборовите. Никогаш немојте да ги глумите."

Леонард Коен, Како да се говори поезија

Кога сите поети на овој свет би се држеле до советот на Коен, не само за говорење туку и за пишување поезија, тогаш градските деца за неа не би мислеле дека е „какање", а Калиопе, Ерато, Еутерпа и Полихимнија би биле главни фраерки, кои на радост на фановите, секое попладне на зајдисонце, ролаат во затегнати кратки панталончиња на плочникот пред Фонтана, лизгајќи како пеперутки, и дразнејќи го и онака скаменетиот Гоце.

Добро, не мора баш сите поети на овој свет да се придржуваат до советот на Коен. Еве, кога барем македонските поети за миг би престанале да се замислуваат себеси овенчани на трон, со пехар во едната и пергамент во другата рака, како изговараат високопарни стихови пред толпата, која не разбира ниту збор, но токму затоа е сигурна дека тоа е поезија, и дека тоа пред неа се поети.

Се сеќавам на анегдота поврзана со таков настап на неколку наши повозрасни пера, на книжевна манифестација во Галичник. Додека еден од нив правел драмска пауза во читањето, обидувајќи се да го долови метафизичкиот му чемер, некој од селаните гласно прашал: „Абе, ш'о мрморит овој?" Неговиот коментар не само што посочува на наметната граница помеѓу игнорантниот плебс и поетски надарената елита, туку и јасно ја дефинира поезијата како „мрморење" (читај: дрдорење), како нешто поинакво од обичниот говор.

Дали поезијата може да зборува обично за обични нешта, а сепак да се брои како уметност? Јовица Ивановски како да вели – не само што може, туку и мора. Во спротивно, заглавена некаде помеѓу земјата и небото кон кое толку амбициозно тежнее, таа се заплеткува во телефонските кабли, се втопува во електронските комуникации, се бапнува во метеор, или налетува на капетан Кирк и на Е.Т., кои и не се нешто по поезијата. Со еден збор – исчезнува, како никогаш и да не била. Ништо против таканаречената „мисловна" поезија, се' додека разбираме што е тоа што некој го мисли. Ама ако некој смета дека таа е само просто комбинирање стилски фигури, кое треба да долови мистично чувство на тегобност и празнина, притоа мешајќи ја реалната космичка празнина со зборовите за неа, тогаш ич нека не му ја мисли. Кај Галичани секако нема да помине.

Не дека во поезијата на Јовица нема цинизам, меланхолија, тага и тешки мисли. Но ставени во контекст на секојдневни, на сите нас познати животни ситуации, тие добиваат на вистинитост и човештина. Атмосферите на малоѓраѓанските свадби, жештината на градскиот асфалт, загушливоста на погребната капела, тишината после (добриот) секс, звукот на правосмукалката, и пелените на нашите деца, чиј пат допрва почнува дур нашиот привршува...Читате, и се фаќате како потврдно климате со глава, како си викате „да бе, стварно е така, човече", и како уште некое време откако сте завршиле со читањето мислите, ама не на песната, туку на себеси во неа. Таа се прекршува низ вашето искуство, добивајќи ново значење, вон зборовите, а низ животот. Ете, тоа е добра поезија, што се говори, а не се мрмори.

Во прилог една цела книга од Јовица – „Три напред, три назад", која излезе 2004. во издание на „Три", но која веќе ја нема во книжарниците. Дур вие читате, ја ќе бидам кај Фонтана, да си ги гледам музите. Можеби Ерато денес ќе ми се насмее...

За бесплатно симнување тука

13 јули 2011 - 00:00