Во одбрана на градовите со бесплатен јавен превоз

Кога пред некој месец загаденоста на воздухот во Париз достигна блесаво високо ниво, градот презема две радикални мерки - воведе пар - непар денови за возење автомобили и ги укина билетите за возење со јавниот превоз. Слично беше и во Скопје, кога загадувањето почна да поставува глобални рекорди.

Бројките од Париз покажуваат дека овие мерки довеле до намалување на сообраќајот во градот за 20%, гужвата на главната обиколница е намалена за 30%, а загадувањето се намалило за 6%. Инаку, функционирањето на метрото, трамвајот и железничкиот систем за периферијата на Париз, чини 3,5 милиони долари дневно. Оваа сума само половина се покрива со пари од картите, а другата половина ја покрива градот.

Тоа што би го направиле јавниот превоз бесплатен, не значи дека тој стварно ќе биде "бесплатен," туку тоа повеќе ќе биде во смисла "како што се бесплатни јавните библиотеки, паркови и автопатишта, кои се финансиски товар пренесен од буџетот на поединецот, на буџетот на општината / владата."

Во текстот за Салун, авторот Хенри Грабар објаснува дека и онака јавниот превоз моментално на големо се субвенционира, и дека најголемиот дел од американските градови не ја минуваат границата од 30% за покривање на трошоците од билети за возење. "Во ваква ситуација одговорната агенција троши повеќе пари на продажба на билетите (автомати, печатење, транспорт на пари, луѓе за продажба), отколку што заработува. Неколкуте мали американски градови кои имаат бесплатен превоз, обично не губат многу приходи заради него."

"За поголемите градови, главна мотивација за укинување на билетите не би било заштеда на пари, туку зголемување на патниците, што се поврзува со позитивни работи: помалку сообраќај и загадување, повеќе паркинг и мобилност," објаснува Грабар.

Тој наведува неколку вакви експерименти, прво во Топека каде во мај 1988-ма градските власти воведуваат бесплатно возење. Во овој период бројот на патници расте за 98%. Слично постапува и Остин во есента 1990-та, бројот на патници расте за 75%. ВО 2006-та, Ешвил го прави истиот експеримент во 2006-та и бројот на патници расте за 60%.

"Ама за кого се бенефитите од бесплатното возење, а да не се само за патниците? За возачите, кои имаат помалку гужва на улиците и повеќе место за паркирање? За локалните бизниси кои ќаруваат од зголемената мобилност на луѓето и способноста за трошење? За сите, во форма на чист воздух? Ова не се апстрактни прашања кога ќе дојде ред да се плати сметката, и нивниот одговор се покажа како сериозна пречка за градови како Сан Франциско и Портланд, кои ја анализираа можноста за бесплатен јавен транспорт," пишува Грабар.

Една од алтернативите на комплетното укинување на бесплатен превоз е воведување на временски зони. Примерот е од Сингапур од јуни 2013-та, кога за да се намали утринската гужва возењето со метро до центарот на градот е бесплатно до 7:45 наутро, а во идните 15 минути, до 8:00 е по намалена цена.

Кинезите прават поинаков експеримент, кога заради масовни градежни работи во градот Ченгду, воведуваат бесплатни автобуски линии од и до одредени населби. По експериментот бројот на патници се зголемува од 5 на 10 милиони месечно.

29 јули 2014 - 13:16