Врската меѓу правописот и светогледот

Дали крава е „која“ или „што“?

Големите светски медиуми си имаат свои стилски прирачници - водичи за спелинг, граматика, интерпункција и секакви други дилеми кои би можеле да ги имаат луѓето кои пишуваат за нив. Дали Белата куќа твита или постира твит? Дали се пишува Мартини или мартини? Кои се политички коректни термини за именување на различни маргинализирани групи?

Филип Б. Корбет е таков уредник за стандарди и стил на Њујорк Тајмс. До него стигнуваат секакви прашања и реакции, и од вработените во весникот и од читатели. За едно тој почувствува потреба да напише и посебна колумна. Прашањето, поставено од филозофот од Принстон, Питер Сингер, гласело: „Дали крава е која или што?"

Сингер, кој е познат како застапник на правата на животните, вели дека тој во сопствените дела, намерно користи „кои" а не „што" кога станува збор за животни, за да алудира на нивната индивидуалност. Тој бил пријатно изненаден кога во наслов на текст објавен во весникот пишувало: „Кравата која избега од њујоршка кланица најде засолниште". Всушност неговото прашање било дали Њујорк Тајмс има дефинирана политика на употреба на заменки за животни.

Одговорот на уредникот е - зависи. Доколку животното во текстот е наведено со име или ако е наведен неговиот пол тогаш се сугерира who. Во други случаи се оди со it/that/which. Авторите на текстот изгледа не можеле да се одлучат, па во насловот оделе со „кое", а во првата реченица од текстот употребиле „што". Спорна во текстот може да е и употребата на (наводно) генеричкото „крава", бидејќи таа асоцира на животно од женски пол, а ликот од текстот е всушност кастриран бик, кој од неговите спасители го добил името Фреди (според Фреди Меркјури).

Но целата приказна е интересна затоа што покажува колкаво внимание се посветува на вакви детали во медиумскиот говор, кога една „обична" заменка може да сигнализира цел светоглед, во случајов филозофија според која и животните се личности. Според Сингер, сè почесто се случува пребарувањата на Гугл да покажуваат употреба на кој/која/кое во комбинација не само со домашни, туку и со диви животни и инсекти, како на пример елени или мравки.

Како стојат работите на нашиов сајт? Еве како ја третираме кравата:

Но затоа:

 

 

Претпоставката за ваквата несвесна граматичко-когнитивна разлика ја наоѓаме во сликата подолу - потешко е на скара да ставиш нешто на кое(што) му се обраќаш со „кој".

3 февруари 2016 - 17:59